DSCN6551 (Kopiowanie)

- przegląd Mata istot żywych i ich klasyfikacja

261

jedynie do tzw. węchomózgowia. przede wszystkim do hipokampa. Cala pozostała powierzchnia kresomózgowia pokryta jest korą nową (łac.: neocortex I u b isoconex), zbudowaną z kilku warstw komórek różnych rodzajów. U stojących wyżej ewolucyjnie ssaków powierzchnia kory dodatkowo ulega zwiększeniu poprzez wytworzenie licznych fałdów. Staje się ona głównym ośrodkiem integracyjnym mózgu, mieszcząc ośrodki czucia.

wzroku, słuchu, dotyku, mowy, ruchów zsmieizonych, a także tzw. wyższych czynności psychicznych. Największy rozwój kory mózgowej nastąpił u człowieka, co będzie omówione w następnym rozdziale podręcznika. Układ krążenia. U wszystkich kręgowców układ krążenia jest zamknięty. Oznacza to, że krew cały czas płynie w naczyniach. Początkowo, np. u ryb (tyc. 7-179), występujejeden krwiobieg. zaś serce zbudowane jest z przedsionka (do którego uchodzi zatoka żyina) i komory (pompującej krew do stożka tętniczego). Wraz z wyjściem na ląd i wytworzeniem płuc powstają dwa krwiobiegi:

2yły wątrobowe

mały (płucny) i duży. W sercu płazów występują    i?t™

dwa przedsionki i jedna komora, w związku z czym utlcnowana krew z płuc miesza się z odtlenowana krwią dopływającą z tkanek do zatoki żylnej (ryc. 7-179). Mieszanie się krwi nie    y

jest pełne, ze względu na nierównoczesne tgp

huczenie się przedsionków, gąbczastą budowę ścian komory i ułożenie ujść poszczególnych naczyń w stożku tętniczym. Rozdzielenie komory

prześledzić można u gadów. U węży pojawia się dopiero zaczątek przegrody międzykomorowej,    jg-jy

w związku z czym następuje jeszcze mieszanie (choć ograniczone) krwi z obu obiegów. Znacznie lepiej rozwinięta jest przegroda mtędąkomorowa u żółwi i jaszczurek (aczkolwiek nadal niekompletna), natomiast u krokodyli nastąpił podział serca na część prawą (żylną)

Ryc. 7-179. Ewolucja serca (po lewej) i układu krążenia (po prawej) u różnych gromad kręgowców, p.c. - przewód Cuviera; t.p. - tętnica płucna; ż.g. - żyły główne; ż.g.p. - żyła główna przednia; ż.g.L - żyła główna tylna (JD).

PIWO. SSAW    piuca

i lewą (tętniczą). U gadów następuje też redukcja

zatoki żylnej i zanik stożka tętniczego (który podzielił się na tętnicę płucną i dwie aorty). W porównaniu z krokodylami, serce ptaków i ssaków nie uległo zdecydowanej przebudowie.

natomiast nastąpiła redukcja liczby tętnic głównych: i ptaki, i ssaki mająjedną aortę (aorta ptaków jest homologiczna do prawego luku aorty gadów, aorta ssaków odpowiada lewemu łukowi). Poczynając od gadów, doskonalenie krążenia polega leż na zmniejszaniu wymiarów krwinek czerwonych, zaś zwiększaniu ich liczby (co w sumie powoduje znaczny wzrost powierzchni i tym samym możliwość przyłączenia większej ilości tlenu). Erytrocyty ssaków sąbezjądrzaste, co pozwala na dodatkowe zaoszczędzenie energii.

Układ oddechowy. Kręgowce wodne oddychają skrzelumi. zaś czworonogi pobierają tlen przeważnie w płucach. W obu tych narządach tlen dy funduje ze środowiska do krwi. zaś dwullenek