DSCN6551 (Kopiowanie)

IP Istot żywych i ich klasyfikacja 261

jedynie do tzw. węchomózgowia, przede wszystkim do hipokampa. Cala pozostała powierzchnia ktesomózgowia pokryta jest korą nową (lac.: neocortex lub/.vocorrexj, zbudowaną z kilku warstw komórek różnych rodzajów. U stojących wyżej ewolucyjnie ssaków powierzchnia kory dodatkowo ulega zwiększeniu poprzez wytworzenie licznych fałdów. Staje się ona głównym ośrodkiem

ótegracyjnym mózgu, mieszcząc ośrodki czucia,_

żyfy wątrobowe

wzroku, słuchu, dotyku, mowy, ruchów B zamierzonych, a także tzw. wyższych czynności psychicznych. Największy rozwój kory mózgowej nastąpił u człowieka, co będzie omówione w następnym rozdziale podręcznika.

-Stożek tętnieży -aorta brzuszna RYBY

Ryc. 7-179. Ewolucja serca (po lewej) i układu krążenia (po prawej) u różnych gromad kręgowców, p.c. - przewód Cuviera; t.p. - tętnica płucna: ż.g. - żyły główne; ż.g.p. - żyła główna przednia: ż.g.L - żyła główna tylna (łD).

Wad krążenia. U wszystkich kręgowców układ bążenia jest zamknięty. Oznacza to, że krew cały czasplynie w naczyniach. Początkowo.np. u ryb (tyc. 7-179), występuje jeden krwiobieg, zaś serce zbudowane jest z przedsionka (do którego uchodzi zatoka żylna) i komory (pompującej krew do stożka tętniczego). Wraz z wyjściem na ląd i wytworzeniem płuc powstają dwa krwiobiegi: mały (płucny) i duży. W sercu płazów występują dwa przedsionki i jedna komora, w związku z czym utlenowana krew z płuc miesza się zodtlenowana krwią dopływającą z tkanek do zatoki żylnej (ryc. 7-179). Mieszanie się krwi nie jest pełne, ze względu na nierównoczesne kurczenie się przedsionków, gąbczastą budowę ścian komoty i ułożenie ujść poszczególnych naczyń w stożku tętniczym. Rozdzielenie komory prześledzić można u gadów. U węży pojawia się dopiero zaczątek przegrody międzykomorowej, w związku z czym następuje jeszcze mieszanie (choć ograniczone) krwi z obu obiegów.

Znacznie lepiej rozwinięta jest przegroda mędzykomorowa u żółwi i jaszczurek (aczkolwiek nadal niekompletna), natomiast u krokodyli nastąpił podział serca na część prawą (żylną) i lewą (tętniczą). U gadów następuje też redukcja zatoki żylnej i zanik stożka tętniczego (który podzielił się na tętnicę płucną i dwie aorty).

W porównaniu z krokodylami, serce ptaków i ssaków nie uległo zdecydowanej przebudowie, natomiast nastąpiła redukcja liczby tętnic głównych: i ptaki, i ssaki mają jedną aortę (aorta ptaków jest homologiczna do prawego luku aorty gadów, aorta ssaków odpowiada lewemu łukowi). Poczynając od gadów, doskonalenie krążenia polega leż na zmniejszaniu wymiarów krwinek czerwonych, zaś zwiększaniu ich liczby (co w sumie powoduje znaczny wzrost powierzchni i tym samym możliwość przyłączenia większej ilości tlenu). Erytrocyty ssaków sąbezjądrzaste, co pozwala na dodatkowe zaoszczędzenie energii.

Układ oddechowy. Kręgowce wodne oddychają skrzelanti, zaś czworonogi pobierają tlen przeważnie w płucach. W obu tych narządach (len dyfundujc ze środowiska do krwi, /as d\\ utlenek