DSCN6466 (Kopiowanie)

• f/trftądiwiato istot żywych I ich klasyfikacja

i Drabik amerykański (Rhithropanopeus harrisii). Oba le gatunki są obce dla rodzimej fauny. Krab wdnislojęki został do Europy przywleczony z Chin w 1912 roku i gwałtownie się rozprzestrzenił, ponieważ wykazuje ogromne tendencje migracyjne. Młode kraby wędrują do rzek. pokonują zapory, „ocą poruszają się po lądzie. Stanowią zagrożenie dla budowli i urządzeń wodnych, ponieważ aykopują pod nimi potężne noty, w których urządzają swe kryjówki. Natomiast krabik amerykański, ^wleczony z Nowego Świata, występuje w Zalewie Wiślanym i Zatoce Gdańskiej. Oba gatunki są jjrialne. lecz bardzo nieduże i dlatego nie posiadają znaczenia gospodarczego.

*a«a)sfc ¹ *^zw- "łneBomą'

zodw!ob.Dlę 5rohioi)twi obu lychp:::' xa Wprawi® ocząku gk»fi kią 200 ■ pji (4znk**^

173

Fiifauzie to liczący ok. 100 gatunków rząd panccrzowców. przypominających wyglądem krewetki j osiągających do 5 cm długości. Żyją one w toni mórz i oceanów, zwykle w wielkich, tworzących oidokiiomcirowc ławice gromadach. Ławice takie są dobrze widoczne z daleka, ponieważ skorupiaki te mają czerwoną barwę ciała, a w nocy świecą. Najlepiej poznany jest kryl antarktvcznv (Euphausia superba), który występuje w wielkich ilościach w okolicach Antarktydy i był tam podstawowym pokarmem wielorybów. Ponieważ wieloryby wytępiono, właściciele flot zaczęli się z kolei zastanawiać nad możliwością wykorzystania kry la do celów spożywczych. Obecnie robi się z tych skorupiaków konserwy, a także wydobyte z nich białko dodawane jest do wielu potraw (pieczywa, czekolady itp.). Podstawowym problemem jest usunięcie pancerza: zawarty w nim fluor występuje w takich ilościach, jgjest toksyczny dla człowieka i w ciągu krótkiego czasu od śmierci zwierzęcia przesiąka cale jego ciało.

7.4.63.15.4. Podtyp: Tchawkodyszne albo Wargowe (Tracheala s. Labiala)

Tchawkodyszne w przyjętych w Polsce systemach taksonomicznych dzieli się na dwie gromady: Wije (Myriapoda) i Owady (Insecla). Jednak gromada wijów w tym ujęciu byłaby raczej dowolnym zestawieniem różnych grup zwierząt - np. pareczniki mają więcej wspólnych cech z owadami niż z dwuparcami. Dlatego przyjąłem nowocześniejszy podział, w którym w podtypie tym wyróżniamy trzy gromady: Pareczniki (Chilopoda), Dwuparce (Diptopoda) i Owady (Insecla) (porów. tab. 7-XIV).

Tchawkodyszne oddychają powietrzem atmosferycznym, które dostarczane jest do wszystkich części ciała systemem rurek, zwanych tchawkami. Otworki, prowdzące z zewnątrz do tych rurek noszą nazwęprzctćhlinek.

Pareczniki sa zwierzętami lądowymi i zamieszkują wszystkie strefy klimatyczne z wyjątkiem okolic podbiegunowych. Ich ciało składa się z głowy i wydłużonego, spłaszczonego grzbietobrzusznie tułowia zbudowanego z różnej liczby segmentów (sięgającej nieraz pięćdziesięciu). Każdy segment opatrzony jest parą odnóży. Głowa zaopatrzona jest w narządy zmysłów: parę czułków (narząd dotyku i smaku) i parę oczu. Narządy gębowe zbudowane są z 3 par szczęk, wspomaganych od dołu parą potężnych sczękonóżek; na czubkach tych ostatnich znajdują się ujścia gruczołów jadowych, zlokalizowanych w obrębie głowy.

Pareczniki są drapieżne; poruszają się szybko i swą zdobycz pwaliżują, wstrzykując jad. Gatunki żyjące w Polsce, jak np. drewniak (Liihobius forficatus) (ryc. 7-108), kryjący się za dnia Pod korą drzew i pod kamieniami, są nieduże i żywią się Sonogami i owadami. Natomiast żyjąca w tropikach skolopendra olbrzymia (Scolopendra giganlea) dorasta do długości 25 cm.

Vi się ona - prócz owadów - także kręgowcami, jak myszy, aby lub węże; jad tego potężnego, brązowego parccznika jest oiebezpieczny również dla człowieka.

W odróznienu od poprzednich, d wuparce sa z reguły mało htobliwe i żywią się przeważnie pokarmem roślinnym lub Podlimy Ich t/ułki są znacznie mniejsze niż u parcczników.