DSCN6540 (Kopiowanie)

i zagadnienia, które do człowieka odnosić się nie będą. Ssaki to zwierzętastalocieplne (homojotermiczne), których cechami charakterystycznymi są:

1. wytwarzanie przez skóręwlosów z gruczołami łojowymi.

250    Biologia ■ reprtytorium dla kandydatów na akademie medyoie

18.    jerzyk (Apiis apus),

19.    z rzędu kraskowych (Coraciiformes) - wszystkie gatunki.

20.    z rzędu dzięciołów (Piciformes) - wszystkie gatunki.

21.    z rzędu wróblowatych (Passeriformes) - wszystkie gatunki, z wyjątkiem: sroki (Pica pica), wrony siwej (Covus coronae) i gawrona (Corvus frugilegus), dla których ustala się okres ochronny od 15 marca do 30 czerwca.

W stosunku do najrzadszych ptaków ustawowo wprowadzono ochronę stanowisk. Polega ona na tym, iż w okolicy gniazda w promieniu dwustu metrów (a od I lutego do 30 lipca w promieniu 500 m) nie wolno wprowadzić żadnych zmian (np. wycinać drzewa, zakładać biwaki), a także przebywać (miejsca te powinny być oznaczone znakami zakazu wstępu). Te najrzadsze gatunki to: orzeł bielik (Haliaelus albicilla), orzeł przedni (Aguila chrysa&os), rybołów (Pandion haliaelus), orlik krzykliwy (Aguila pomarina), orlik grubodzioby (A. clanga), gadożer (Circaetusgallicus), orzełek włochaty (Hieraetus pennatus), sokół wędrowny (Falco peregrinus), kania ruda (Mifaus milvus), kania czarna (MUvus migrans), puchacz (Bubo bubo), cietrzew (Tetrao leirix), głuszec (Telrao urogallus), bocian czarny (Ciconia nigra), kulon (Burhinus oedicnemus), kraska (Coraciasgartdlus) i żołna (Meropsapiaster).

Szacunkowo liczebność najrzadszych gatunków ptaków w Polsce wynosi: orzeł bielik: 150 par. orzeł przedni: 10-15 par, orlik krzykliwy: 500-600 par. orlik grubodzioby: 10-15 par, orzełek włochaty: 5-10 par, rybołów: 20-30 par, gadożer: 20-30 par, sokół wędrowny: 5 par, kania ruda: 300 par, kania czarna: 500 par, cietrzew: 13 tys. okazów, głuszec: 650 okazów, puchacz: 150 par, bocian czarny: 800 par, kulon: 10 par, kraska: 1000 par, żołna: 50 par.

Nauka o ptakach nosi nazwę ornitologii.

Do ssałaby (Mammalia) należy m. in. człowiek, a ponieważ budowa i funkcjonowanie organizmu ludzkiego będą przedmiotem następnego rozdziału, zatem obecnie omówię tylko najważniejsze cechy gromady oraz te zagadnienia, które do człowieka odnosić sie nie beda. Ssaki to zwierzęta stninrienim.

r- wytwarzanie przez skórę gruczołów potowych, a zwłaszcza mlekowych (sąone przekształconymi gruczołami potowymi): nazwa gromady wywodzi się stąd, że młodessą mleko matki;

3.    heterodontyzm (heterodoncja), czyli zróżnicowanie zębów na siekacze. kłv. nrzedtrznnnwce i trzonaw.ee (ryc. 7-172) orazdifiodontyzm (określenie to oznacza, że w życiu występują dwa garnitury zębów: zęby mleczne i zęby stałe);

4.    obecność trzech kostek słuchowych (kowadełka młoteczka i strzemiaczkai: pierwsze d» ie powstały z kości kwadratowej i stawowej (ryc. 7-177). U ssaków żuchwa zbudowana jest z jednej kości i łączy się stawem z łuską kości skroniowej, zaś staw pomiędzy młoteczkiem a kowadełkiem jest homologiczny do stawu żuchwowego gadów;

5.    wytworzenie małżowiny usznej;

6.    połączenie czaszki zz dźwigaczem kręgosłupa za pomocą dwóch kłykci potylicznych (tak jak u płazów);

7.    brak kości kruczej (która występuje tylko u stekowców, a u wszystkich innych ssaków jest częścią łopatki);

8.    stała liczba kręgów szyjnych - jest ich siedem (wyjątkiem są niektóre syreny i leniwce, mające od 6 do 10);

9.    rozwój kresomózgowia;

10.    obecność mięśniowej przepony, która jest głównym mięśniem wdechowym;

11.    pęchcrzykowata budowa płuc;

12.    obccnośc lewego luku aorty i podział serca na dwa przedsionki i dwie komory;

J 3. bezjądr/aste erytrocyty (co przedłuża czas ich praeżycia, zmniejsza metabolizm własny, z» ięksw powierzchnię i umożliwia nagromadzenie większej ilości hemoglobiny);

i

w

n

n

■

te

»t*y*

*kC-

i

&

II