DSCN4343

& V3 tu.sf (fi /v Zyoć*-y ,

Dieta

naczelnych

Dzisiejsze naczelne, w tym człowiek, wiele swoistych cech zawdzięczają diecie przodków szukających pokarmu głównie w koronach drzew lasu równikowego

KATHARINE MILTON

Jeszcze 30 lat temu korony drzew lasu równikowego uchodziły za miejsce, w którym małpy i małpiat-ki z łatwością znajdują pożywienie. Wydawało się, że właściwie wszyscy nasi krewniacy z rzędu naczelnych dosłownie w zasięgu ręki mają pod dostatkiem jadalnych liści, kwiatów, owoców czy innych części drzew i pnączy. Jednak badania życia mieszkańców koron drzew przyczyniły się do obalenia tego mylnego poglądu.

Jak wykazały moje własne prace terenowe, zdobycie wystarczającej ilości składników pokarmowych w koronach drzew - a więc tam, gdzie przebiegała głównie ewolucja naczelnych - nastręcza w istocie sporo trudności. Obserwacje te, wsparte spostrzeżeniami innych badaczy, doprowadziły również do innego wniosku: strategie pokarmowe przyjęte przez wczesne naczelne w środowisku nadrzewnym miały ogromny wpływ na przebieg ewolucji antropoidów (małp i ludzi).

Dalsze badania wskazują także, że nasze dzisiejsze pożywienie, zwłaszcza w krajach wysoko uprzemysłowionych, w

24

ŚWIAT NAUKI

niewielkim stopniu przypomina roślinną dietę, do jakiej od zarania swych dziejów przywykły antropoidy. Obserwacje te dostarczyły również argumentów na to, że wiele schorzeń powszechnie dziś występujących w krajach Uprzemysłowionych jest - przynajmniej częściowo - skutkiem stopniowego odchodzenia naszego rodzaju od diety roślinnej w wyniku przystosowywania się przez miliony lat do zmieniających się warunków. Powiedziałabym wręcz, że zebrany materiał dowodowy pozwala ujmować ewolucyjne dzieje naczelnych głównie w kategoriach pokarmowych.

(Historia ta zaczyna się z górą 55 min lat temu, po rozprzestrzenieniu się na Ziemi lasów złożonych z roślin okrytonasiennych, co nastąpiło w późnej kredzie (100-65 min lat temu). W tym czasie pewne niewielkie owadożerne ssaki, przypominające być może wiewióreczniki (lupaje), wdrapały się na drzewa prawdopodobnie w poszukiwaniu zapylających je owadów. Ich potomkowie przystosowali się do spożywania przede wszystkim jadalnych części roślin w piętrze koron drzew i dzięki tej właśnie zmianie zaistniały warunki doppwstania rzędu naczelnych.¹]

^Doljór naturalny silnie wspiera cechy usprawniające zdobywanie pokarmu. Dlatego w miarę upływu tysięcy, a raczej milionów lat, rosło znaczenie pokarmów roślinnych, a dobór ukształtował zespół cech uważanych obecnie za charakterystyczne dla naczelnych. Większość z tych cech służy usprawnieniu poruszania się i zdobywania pokarmu na drzewach] Dobór doprowadził na przykład do wykształcenia się rąk przystosowanych do obejmowania gałęzi i manipulowania znalezionymi przysmakami.