DSCN6615 (Kopiowanie)

& Oknie* 65

Zmysł węchu stosunkowo szybko ulega zmęczeniu i nawet najbardziej wonne substancje tracą \    zwykle swój zapach po kilku minutach. Jest to adaptacja do bodźca. Do niektórych zapachów ludzie

|    adaptują się bardzo powoli, do innych szybko. Jednak nawet receptory nie reagujące na jedną

substancję, mogą bardzo silnie rozpoznać inne związki. Sądzi się, źe istnieje wiele tysięcy komórek zapachowych, z których każda jest wrażliwa na jeden, ściśle określony związek chemiczny.

W błonic śluzowej jamy nosowej, między komórkami nerwowo-zmysłowymi węchowymi, znajdują się nagie zakończenia włókien nerwu trójdzielnego. Pobudzenie tych zakończeń wywołuje kichanie v na drodze odruchowej.

8.7.4.2. Zmysł wzroku

Narządem zmysłu wzroku sa oczy. Oko ludzkie (foc.oculus, 1. mnoga: oculi) anatomicznie składa się zgalki ocznej i narządów dodatkowych oka: mięśni gałki ocznej, powiek, brwi, spojówki i narządu łzowego. Mięśnie (cztery mięśnie proste: górny, dolny, boczny i przyśrodkowy oraz dwa mięśnie skośne: górny i dolny) stanowią aparat ruchowy gałki ocznej, natomiast powieki, brwi, spojówki i narząd łzo wy to jej aparat ochronny.

Ryc. 8-48. Budowa gałki ocznej (DD).

Gałka oczna ma kształt zbliżony do kuli i średnicę ok.

24 mm. W jej ścianie wyróżnić możemy trzy błony (ryc, 8-48). Od zewnątrz gałkę tworzy błona włóknista, której główną część stanowi nieprzeźroczysta, biała twardówka (niegdyś zwana także białkówką), w przedniej części oka przechodząca w przezroczystą rogówkę.

Rogówka jest wygięta, co ma znaczenie przy załamywaniu promieni świetlnych. Środkową warstwę ściany gałki ocznej stanowi Mona naczyniowa, zawierająca gęstą sieć naczyń krwionośnych i składająca się z trzech części.

W środkowej i tylnej części gałki błonę tę tworzy naczyniówka: ku przodowi przechodzi ona w ciało rzęskowe i w jeszcze hardziej ku przodowi wysunięta tęczówkę (ryc. 8-48). Ciało rzęskowe za pomocą włókienek tworzących tzw. obwódkę rzęskową połączone jest z przezroczysta soczewką. Główną część ciała rzęskowego stanowi mięsień rzęskowy; jego skurcz powoduje rozciągnięcie (spłaszczenie) soczewki. Zmiany kształtu soczewki umożliwiają akomodaefę oka (ryc. 8-50). Do przodu od soczewki znajduje sie tęczówka: obszar zawarty między soczewką tęczówką i ciałem rzęskowym nosi nazwę komory tylnej oka i wypełniony jest cieczą wodnistą Komorę przednia stanowi obszar pomiędzy rogówką a tęczówką i soczewką (ryc. 8-48). Tęczówka nadaje oczom barwę, co zależy od liczby i rozmieszczenia w niej komórek barwnikowych. Ludzie o oczach niebieskich posiadająmelanocyty (komórki barwnikowe) jedynie w tylnej warstwie tęczówki; zielony i szary kolor zależy od większej liczby melanocytów (także w zrębie), natomiast oczy ciemne (brązowe, czarne) zawdzięczająswą barwę bardzo licznym komórkom barwnikowym, występującym we wszystkich warstwach i obfitującym w pigment. W środku tęczówki znajduje się otwór, zwany źrenicą oka, natomiast w zrębie tęczówki umieszczone są dwa mięśnie: okrężny zwieracz źrenicy i - bardziej ku tyłowi -rozwierać/ źrenicy. Zwieracz źrenicy unerwiony jest przez włókna nerwowe układu przywspółczutnego (podobnie jak mięsień rzęskowy), zaś rozwieracz - przez układ współczulny. Źrenica pełni taką fukcję. jak przesłona w aparacie fotograficznym: reguluje intensywność strumienia światła wpadującegu do l oka.

Błonę wewnętrzną gałki ocznej stanowi siatkówka, zawierająca komórki zmysłowe światłoczuło; komórki nerwowe i glejowe. Centrum gaiki ocznej, pomiędzy soczewką u siatkówką, wypiiliuwklilisi

U_:_Ł------- - -    *_