DSCN6656 (Kopiowanie)

«a grusze

m

Ryc. 8-74. Przysadka (JD)

A - budowa anatomiczna;

B budowa komórkowa; ACTH - kortykolrop; OuT gonadotrop; PRL - laktotrop; STH - aomatotrop; TSH tyreotrop

Natomiast do chwili obecnej nie wiadomo jeszcze, który z rodzajów komórek przysadki produ-kuje grelinę. Grelina (odkryta w 1999 roku, a wytwarzana też przez podwzgórze, żołądek i wysepki trzustkowe) także pobudza wydzielanie hormonu wzrostu (podobnie jak podwzgórzowy hormon GH-RH) oraz pobudza apetyt.

Laktotrofy (drugi rodzaj komórek kwasochłonnych, oznaczany też określeniem e [epsilon), a u kobiet ciężarnych i karmiących Tl [eta]) stanowią około 20% komórek przedniego piata. Ich kształt jest graniasty i zawierają liczne, nieregularne ziarna o wymiarach od 400 do 700 nm. Z ziaren tych uwalniana jestprolaktyna: hormon zbudowany ze 198 aminokwasów, o masie atomowej 23 kD, który pobudza wzrost gruczołów piersiowych w ciąży i wywołuje laktację. Prolaktyna (zwana takie laktotropiną bądź hormonem laktotropowym, w skrócie: PRL) działa także na gonady, komórki limfo. idalne i wątrobę (narządy te mają swoiste receptory). U kobiet karmiących piersią PRL hamuje wydzielanie hormonu folikulostymulującego (FSH) i I utcinizuj ącego (LH), blokując owulację i menstruację; dlatego też kobiety karmiące piersią nie zachodzą w tym czasie w ciążę.

Kortykotrofy (komórki zasadochłonne, określane też mianem P,) są duże, mają kształt owalny bądź okrągły i zawierają najmniejsze ziarna (100-200 nm średnicy) spośród wszystkich komórek gruczołowych przysadki (ryc. 8-74). Pod wpływem podwzgórzowego CRH (tab. 8- XII) wydzielają one duże białko, które po odłączeniu peptydu sygnałowego przekształca się w prohormon - pro-opłomelanokortynę. Ta duża cząsteczka jest następnie rozcinana na kilka hormonów: m. in. korty-kotropinę (hormon adrenokortykotropowy, w skrócie ACTH), mclanotropinę (MSH), która pobudza powstawanie melanocytów (komórek barwnikowych) w skórze orazlipotropinę (hormon lipo-tropowy, LPH). Kortykotropina jest hormonem białkowym zbudowanym z 39 aminokwasów; działa ona na warstwę pasmo watą i siateczko watą kory nadnerczy, powodując rozrost komórek wydzielni-czych tych warstw i nasilenie wydzielania przez nie kortykosterydów (u człowieka głównie kortyzolu). Lipotropina (która w przysadce ludzkiej powstaje pod postacią trzech rodzajów: a-LPH, (J-LPH i Y-LPH) jest również hormonem o budowie białkowej, w dodatku podobnej do MSH i ACTH. Wszystkie lipotrofiny działają Upolitycznię, tzn. powodują rozpad tłuszczów.

Tyreotrofy (komórki zasadochłonne P₂) są wielościenne i zawierają ziarna o średnicy 140-200 nm; w ziarnach tych zmagazynowana jest tyreotropina (TSH). Tyreotropina (hormon glikoproteinowy o masie 28 000) u człowieka powoduje zwiększenie masy tarczycy, zwiększenie przepływu krwi przez ten narząd oraz nasilenie produkcji i wydzielania hormonów tarczycy.

Tryptofan

I

5-hydroxytryptofan serotonina

(5-hydroxytryptamina)

I N-acetotransferaza | ACoA N-acetyloserotonina (N-acetylo-5-5-hydroxytryptamina)

Hydroksylndotowa

-O-metylotransteraza

+S-adenozylometionina

melatonina

(N-acetylo-5-metokeytryptamlna)

I

6-hydroksymelatonina (w wątrobie) i inne metabolity (w mózgu)

Ryc. 8-7S. Powstawanie i metabolizm melaumia.' (wg W.F. Gnnonga) ACoA acetylokoenzytn A

fńimsi

istmymN!

zpwśąe

aaajikr

d&taii

wnwów

wubńk

^(slobiet

<*eai{b;

^dówmli

^Szyny