DSCN6617 (Kopiowanie)

$. Człowiek

$. Człowiek

Ryc. 8 - 50. Akomodacja oka (opis w tekście) (JD).

Oko dalekowzroczne czyli nadwzroczne (hypermetropia) załamuje promienie świetlne za siatkówką (ryc. 8-50C); w tym przypadku najczęściej przedmioty odlegle widziane są na ogół ostro (promienie równolegle) (ryc 8-50C,), natomiast nieostry jest obraz przedmiotów leżących blisko. Przyczyny dalekowzroczności mogą być dwojakie. W przypadku nadwzroczności młodzieńczej gałka oczna przeważnie jest zbyt krótka. Stan taki wystąpić może wówczas, gdy gałka oczna rośnie prawidłowo, natomiast wzrost kości jest zaburzony (oczodół rośnie wolniej); dlatego też dalekowzroczność młodzieńcza bardzo często występuje w przypadkach karłowatości. Drugą przyczyną może być kształt soczewki- gdy jest ona zbyt plaska-jeśli mięśnie rzęskowe są zbyt słabe, nie mogą spowodować dostatecznego rozluźnienia obwódki tzęskowęj i przyjęcia przez soczewkę

kształtu kuli. Jak już napisałem powyżej, | dalekowzroczność fizjologiczna występuje z wiekiem; po 40 roku życia soczewka traci znaczną część wody, staje się mniej sprężysta i nie może przyjmować bardziej kulistego kształtu. Dalekowzroczność koryguje się używając (zwłaszcza doczytania) szkieł o soczewkach skupiających (wypukłych) (tyc.8-50Cj).

Niezborność oka czyli astvgmatvzm polega na nieprawidłowym wygięciu rogówki; w tym przypadku promienie skupiane są w dwóch lub więcej ogniskach (promienie zewnętrzne w innym ognisku niż promienie z centralnej części strumienia światła) (ryc.8-50D,). Korekcja niezborności polega na dobraniu odpowiednich szkieł o soczewkach cylindrycznych (ryc.8-50D₂).

Z ostrością obrazu wiąże sie zdolność rozdzielcza oka iako układu optycznego-jak pamiętamy, jest to zdolność do rozróżniania dwóch położonych blisko siebie punktów jako oddzielnych. Prawidłowe oko ludzkie rozróżnia z odległości 10 m dwa punkty jako oddzielne, jeżeli odległość pomiędzy nimi przekracza I mm. Posiadanie pary oczu umożliwia człowiekowi widzenie stereoskopowe (tzn. takie, dzięki któremu można ocenić odległość oglądanych przedmiotów- np. zbliżającego się pojazdu). Przy oglądaniu przedmiotów leżących daleko osie patrzenia obu oczu ustawione są prawie równolegle. Wraz ze zbliżaniem się obserwowanego przedmiotu gałki oczne odruchowo kierują się ku sobie, tak, iż osie patrzenia przecinają się; zjawisko to nazywamy konwergencją gałek ocznych. Przy wpatiywaniu się w palec, zbliżany coraz bardziej do nosa, oczy „zezują”, tzn. ich osie patrzenia coraz silniej się krzyżują. Jeżeli osie patrzenia obu oczu nie są skoordynowane (np. jedno oko ma uszkodzony aparat mchowy), dochodzi do tzw. choroby zęzowej. W tym przypadku do kory mózgu docierają wrażenia wzrokowe tylko z jednego oka; w żargonie medycznym mówi się, że drugie oko jest wyłączone z widzenia (oczywiście, w momencie, w którym zamykamy to „czynne" oko, natychmiast włączane jest czucie pochodzące z drogiej gałki ocznej). Choroba zęzowa uniemożliwia widzenie stereoskopowe, a zatem wyklucza np. możliwość uzyskania prawa jazdy (przy kierowaniu pojazdem możliwość oceny odległości ma olbrzymie znaczenie). Z choroby zezowej przeważnie cierpiący na nią nie zdaje sobie sprawy.

W układzie optycznym oka istotne jest także natężenie promieni świetlnych padających na siatkówkę. Wzrost natężenia światła, bądź też zbliżanie się obserwowanego przedmiotu albo pobudzenie układu przywspółczulnego powodują skurcz mięśnia zwieracza źrenicy i zwężenie źrenicy •Odwrotnie zmniejszenie natężenia światła, oddalanie się przedmiotu albo pobudzenie układu nerwowego współczulnego powodują skurcz mięśnia rozwicracza źrenicy i źrenica oka się rozszerza. Zwężanie i rozszerzanie źrenic (obu jednocześnie) regulowane jest na drodze odruchu bezwarunkowego i przy nieuszkodzonym centralnym układzie nerwowym ma miejsce także we śnie łub w przypadkach utraty przytomności. Sprawdzenie odruchu żrenicznegojest zatem obow lą/kieiii ka/dego lekarza wówczas, gdy może on podejrzewać uszkodzenie mózgu.