DSCN6678 (Kopiowanie)

& Człowiek 127

& Człowiek 127

węzeł

zatokowy

8-88. Budowa układu bodźcoprzewodzącego (JD)

tempo skurczów wszystkim pozostałym. Taki układ ma bardzo duże znaczenie przy przewodzeniu bodźców w obrębie mięśnia serca - ułatwia bowiem właściwe tempo skurczów, zgodnie z którym najpierw kurczą się przedsionki (przepompowując krew do komór), a następnie komory (pompując ją do tętnic). Pobudzenie przenoszone jest w obrębie komórek mięśnia serca poprzez układ bodźco-przewodzący (ryc. 8-88). Układ ten rozpoczyna się od węzła zatokowo-przedsionkowego. Jest to ugrupowanie wyspecjalizowanych komórek (różnią się od kardiomiocytów przede wszystkim tym, żc mają mało raioftbryli, ułożonych jedynie na obwodzie, za to posiadają dużo cytoplazmy), położone na tylnej ścianie prawego przedsionka w pobliżu żyły głównej górnej. Komórki te łączą się z miokar-diocytami przedsionka prawego, pobudzając je do skurczu. Impuls przenosi się na inne miokardio-cyty, powodując skurcz przedsionków. Ponieważ pobudzenie rozpoczyna się od przedsionka prawego. dlatego też kurczy się on nieco wcześniej - ale różnice wynoszą zaledwie... kilka milisekund (czyli tysięcznych części sekundy). Część komórek mięśnia sercowego doprowadza impuls do węzła przed-sionkowo-komorowego, położonego w prawym przedsionku (ryc. 8-88). Stąd pobudzenie biegnie bardzo szybko na koniuszek serca, dzięki wyspecjalizowanym włóknom, tworzącym pęczek przed-rionkowo-komorowy. Dlatego też komory serca kur- ■ czą się jednocześnie od góry (od strony przedsionków) i od dołu (od koniuszka serca), co umożliwia ptzepływ krwi do dużych naczyń tętniczych. Uszkodzenia układu bodźcoprzewodzącego (na przykład w następstwie zawału mięśnia) mogą prowadzić do poważnych powikłań, tzw. arytmii (niemiarowości).

W niektórych przypadkach przedsionki i komory kurczą się niezależnie, co uniemożliwia prawidłowy przepływ krwi przez serce. Jest to sytuacja zagrażająca życiu.

Skurcze komórek serca i towarzyszące im zmiany stężenia rńżnycb jonów sprawiają, iż serce wykazuje własną aktywność elektryczną. Można ja obserwować na przykład pod postacią ełektrokardiogramu (ryc. 8-89). Elektrokardiogram (w skrócie: EKG) jest to zapis elektrycznej aktywności serca, zarejestrowanej przy pomocy elektrod podłączonych do kończyn i do skóry klatki piersiowej na odpowiedniej wysokości. Napięcia pomiędzy elektrodami są bardzo małe (maksymalnie do S mi I i woltów), muszą być więc wzmacniane i rejestrowane. Wykres napięcia, odpowiadający jednemu prawidłowemu skurczowi serca posiada sześć załamków, określonych literami P, Q, R, S, T i U.

Załamek P odpowiada skurczowi przedsionków. Zespół załamków QRS ilustruje skurcz komór, zaś załamek T - ich rozkurcz.

EKG pozwala określić szybkość pracy serca, czas trwania poszczególnych zjawisk, ocenić wielkość komór oraz uzyskać informacje o chorobach serca - arytmiach. niedokrwieniu, zawale hyc. 8-89), zapaleniu mięśnia sercowego itp. W niektórych przypadkach EKG musi być zapisywane przez dłuższy czas - np. przez kilka godzin, podczas normalnej aktywności pacjenta, u k-fotego czasami występuje groźna dla życia arytmia. W takich Przypadkach stosujemy zapis z pomocą urządzenia Holtera (od Ryc. 8-89. Prawidłowe l-KCi (A) i nlo-*azwiska wynalazcy). Pacjentowi udostępnia się na dobę aparat prawidłowe zapisy EKG (Hi