DSCN6690 (Kopiowanie)

| Człowiek 139

| Człowiek 139

Va|

VI

y

aia

wymienić należy papierosy. Obecna w tytoniu nikotyna uszkadza komórki nabłonkowe wyścielające drogi oddechowe, powodując m. in. zniszczenie migawek. Uniemożliwia to usuwanie w naturalny sposób szkodliwych czynników za światła oskrzeli. Czynniki te drażnią drogi oddechowe, prowadząc do stanów zapalnych. Nikotyna działa też szkodliwie na naczynia wieńcowe serca. Szczególnie szkodliwym i groźnym elementem dymu tytoniowego jest smoła pogazowa. Składa się ona z substancji powodujących rozrost nowotworowy; dlatego też lekarze twierdzą, że każdy człowiek, który pali. musi umrzeć na nowotwór (chyba że wcześniej umrze na zawał serca).

U.(. Układ pokarmowy

W rozdziale 1.3. (Przedmiot zainteresowań biologii) podałem definicję życia, według której cechami istot żywych są między innymi: charakterystyczny skład chemiczny i struktura, wzrost i rozwój oraz przemiana materii i energii. Aby te cechy mogły się urzeczywistnić, konieczne jest pobieranie substancji z otaczającego środowiska (co zapewniają układ pokarmowy i oddechowy) oraz usuwanie zbędnych substancji do otoczenia (co zachodzi dzięki układom: pokarmowemu, wy-dalniczemu i oddechowemu).

Głównym zadaniem układu pokarmowego jest pobieranie pokarmu, rozdrabnianie go, przesuwanie wzdłuż przewodu pokarmowego (czynność motoryczna), wydzielanie enzymów trawiennych, trawienie (czyli rozkład pokarmu na elementarne cząstki), wchłanianie tych cząstek do krwi i do limfy oraz usuwanie niestrawionych resztek i dezaktywacja trucizn.

ewmłzl

W procesach rozkładu pobranych z pokarmem związków chemicznych uzyskuje się nie tylko konieczne do życia elementy budulcowe organizmu, ale także — w wyniku procesów metabolicznych -energię, konieczną do pracy narządów wewnętrznych, utrzymywania stałej ciepłoty i wykonywania wysiłku fizycznego (porów, rozdz. 5.1. i 5.2.).

Większa część układu pokar-

K»ł

rwy**. -

hm

Wm

mowego człowieka mieści się w jamie brzusznej. Jest to największa jama ustroju, od góry ograniczona przeponą, od przodu i boków przez mięśnie przedniej ściany jamy brzusznej, od tyłu przez kręgosłup, a od dołu bez wyraźnej granicy przechodząca w jamę miednicy.

Układ pokarmowy człowieka (ryc. 8-96) mażemy podzielić na przewód pokarmowy i na gruczoły ukła-du pokarmowego (wątroba, trzustka). Przewód pokarmowy (o długo-«k. | metrów) ma kształt rury; *aczyna się otworem ustnym, a koń-ttjr otworem odbytowym. Zawar-nifi przewodu pokarmowego stano-^W| /alem środowisko pozaustrojo-H ■ Możemy w przewodzie wyróż-■j następujące odcinki: jamę ustną.

Ryc. *-96. Schemat przewodu pokarmowego człowieka