DSCN6088 (Kopiowanie)

2. Ewolucjo

Homoerectus

Australopithecus

Ryc. 2-50. Portrety prawdopodobnych przodków człowieka (JD)

^J(toiowq.

^a) Znalazł icowości i Brootn kiełctów ■yc. 2-48) 750 cm¹ ne są do

lopiteki

stowanej

ały H kości |

iii

(11

iii

AB

ęm

mł,

'Mi

W

YjKi

m, Im i

niektóre kamienic (np. krzemień) można obthikiwać innymi kamieniami, dla nadania im odpowiedniego kształtu (np. ostrej krawędzi). „Pizy okazji" okazało się, że proces obtłukiwania kamienia powoduje krzesanie iskier, które mogą rozpalić ogień. Ogień odpędzał inne zwierzęta (np. drapieżniki), ogrzewał w chłodne noce. a mięso poddane jego działaniu stawało się jeszcze smaczniejsze. Posługiwać się ogniem umiały zapewne już australopitcki, choć jest rzeczą wątpliwą, czy umiały go rozpalać. Odtworzone napodstawicszczątków kopalnych podobizny niektórych form praludzkich przedstawia ryc. 2-50.

Cechy pośrednie między australopitekiem a człowiekiem wyprostowanym posiada człowiek zręczny (Homo habilis). Żył on na przełomie pliocenu i plejstocenu (3 min do 900 tys. lat temu) i wytwarzał „narzędzia” z obłupywanych kamień i (otoczaków).

Człowiek wyprostowany (Homo ereclus) nazywany wcześniej pitekantropem (Pithecamhropus ereclus) jest typową formą praludzką (wczcsnoludzką). Pojemność jego czaszki (ryc. 2-48) wynosiła od 850do 1300 cm', średnio 1000cm'(ryc. 2-48). Badanie jej powierzchni wewnętrznej pozwoliło ustalić, że człowiek wyprostowany posiadał w mózgu tzw. ruchowy ośrodek mowy, zaś liczba zakrętów kresomózgowia była wyższa niż u jakiejkolwiek z kopalnych lub współczesnych małp. Homo erectus osiągał prawdopodobnie wzrost 170 cm, ciężar ok. 70 kg. wytwarzał narzędzia z kamienia i umiał rozniecać ogień. W porównaniu z australopitekiem posiadał bardziej cofniętą twarzoczaszkę i mniejszy wał nadczołowy oraz lżejszą żuchwę. Obecnie szczątki wielu osobników zaliczanych do tego gatunku znamy z Jawy (znad rzeki Solo), z Chin (tzw. Atlantropus z Czou Kou Tien), z Europy (Mauer) i z Afryki (tzw. Atlantropus z Algierii i Afrikantropus z Sudanu).

Człowieka neanderłalskiego zalicza się obecnie do tego samego gatunku co człowiek współczesny - określany jest nazwą łacińską Homo sapiens neanderthalensis. (Potwierdzeniem tego byłaby udana, płodna krzyżówka człowieka neandertalskiego ze współczesnym, co oczywiście nic jest możliwe). Szczątki tej kopalnej formy wczesnoludzkicj znamy z wielu stanowisk w Europie, Azji Mniejszej, Indonezji i Afryce. Pierwszą czaszkę znaleziono w Niemczech w dolinie Neanderlhal (stąd nazwa) w roku 1856. Żył on 400 tys. do 40 tys. lat przed naszą erą i charakteryzował się masywną budową ciała. Miał 150-165 cm wzrostu, wyprostowaną postawę, zgięte kolana. Czaszka była masywna i duża, czoło cofnięte, nad oczodołami unosił się potężny wał kostny. Nos był szeroki i krótki, broda cofnięta. Średnia pojemność mózgoczaszki (ryc. 2-48) wynosiła 1550 cm³ (niektóre ze znalezionych czaszek charakteryzują się pojemnością większą niż u przeciętnego współczesnego człowieka). Neandertalczycy żyli w jaskiniach, wykonywali narzędzia (np. broń) z krzemieni, posługiwali się ogniem i oddawali cześć zmarłym, grzebiąc ich wraz z zapasami żywności i ozdobami prawdopodobnie na „dalszą drogę" po śmierci.