DSCN6063 (Kopiowanie)

51

s

1. Ewolucja

H"

N

%

m

Ny

'fcw

m

°81y

Nt

P

Y się

Hce

zatopiona i zasypana. Zjawisko to wielokrotnie się powtarzało i w jego wyniku powstał szereg pokładów węgla, przedzielonych osadami skal: zlepieńców, piaskowców i łupków. Tak powstały wielkie zagłębia węglowe ciągnące się od Anglii przez Niemcy, Polskę, Rosję do Azji (Chiny) i Ameryki Północnej. W Polsce Górnośląskie Zagłębie Węglowe powstało w wyniku zalewania puszczy karbońskiej przez morze (pokłady typuparalicznego). zaś Zagłębie Wałbrzyskie jest miejscem, w którym tropikalne lasy zniknęły pod powierzchniąjeziora (typlnnniczny).

Zącg

‘jó\v

foolc j niż ków

resie

idów

skięj

kich

ereg

iemi

jola

Ina,

ciąż

śnie

ska-

odę.

vał»

r

i

W podzwrotnikowej puszczy karbońskiej rosły drzewiaste widłaki Icpidodcndrony i sygilaós, osiągające wysokość 30 m. Lepidodendrony (ryc. 2-16) miały rozgałęzione korony i liście ułożone skiętolegle. Usygllarii pień uwieńczony był pióropuszem liści. Należące do skrzypowatych kalamity (n-c. 2-16) osiągały wysokość 30 m i średnicę pnia I m. Przypominały swym pokrojem skrzypy ich pnie były w środku puste i wyrastały z podziemnych, poziomych kłączy. Paprocie reprezentowane były przez dwie grupy: paprocie właściwe (rozmnażające się przez zarodniki) i paprocie nasienne (ryc. 2-19), rozmnażające się za pomocą nasion, a więc będące pierwszymi roślinaminaponasicnnyini. Na terenach bardziej suchych rosły kordaity - rośliny nagonasienne o długich, do I m liściach, przypominających szpilki dzisiejszych sosen (ryc. 2-19). Posiadały bujne korony i rozdzielnoplciowe kwiaty. Kordaity są przodkami dzisiejszych drzew iglastych, które pojawiły się już pod koniec karbonu (rodzaj Walchia). Runo leśne puszcz karbońskich tworzyły drobne paprocie, widłaki, skrzypy (tzw. klmolisty). mszaki, a także grzyby - workowce.

Bagniste dżungle zamieszkiwały płazy tarczogłowe, z których pod koniec karbonu wyodrębniły siępragady Formę przejściową między płazami a gadami stanowi znaleziona w Ameryce Północnej Seymouria - nie wiemy, czy jej jaja rozwijały się w wodzie (jak jaja płazów), czy na lądzie (jak u gadów), a zatem nie potrafimy zakwalifikować jej do którejś z tych gromad. Seymouria była zwierzęciem dużym i powolnym, poruszała się podobnie jak dzisiejsze traszki - jej kończyny były szeroko rozstawione na boki. Szkielet Seymourii jest mozaiką cech płazich i gadzich, tym niemniej Semouria nie należy do linii rozwojowej gadów, ponieważ współcześnie z nią żyły już prymitywne prawdziwe gady. W karbonie były

one nieliczne (rozwinęły się w permie), Ryc. 2-19. Przedstawiciele kopalnych ale spotykane były już pierwsze nagonasieńnych:

kotvlozaurv i gady ssakoksztaltne. ^A' ^nasienna (karbon);

B - benetyt (trias);

Pojaw iły się dwie duże grupy q. k_ortjaii (karbon): po lewej pokrój rośliny, pierwotnych owadów. Prostoskrzydłe po prawej gałązka.

- przodkowie karaluchów osiągali I - nasienie, 2 - kwiat, 3 - szyszka (JD) długość 10 cm. natomiast rozpiętość skrzydeł olbrzymiej karbońskiej ważki Meganeura sięgała 75 cm! Pojawiły się pierwsze ślimaki lądowe. W wodach rzek i jezior królowały ryby, żyły małże i skorupiaki. W morzach nastąpił gwałtowny rozwój grupy otwomic zwanych fuzulinami. które w ciepłych wodach osiągały znaczne rozmiary (do 5 cm średnicy) i tak dużą liczebność, że ich wapienne szkieleciki utworzyły poważne pokłady skał (tzw. wapienie fiwdinowe). Z ramicnionogów skamieniałościami przewodnimi dla karbonu

dochodzące do 30 cm długości produkt wy (rodzina Produclinae).