DSCN6086 (Kopiowanie)

73

} Ewolucja

kowale podlegały nadal syslcmowi dodatnich sprężeń zwrotnych. Pionizacja ciała spowodowała wygięcie kręgosłupa w kształcie litery S tak zbudowany kręgosłup dość skutecznie amortyzuje wstrząsy, chroniąc przed nimi mózgowie. Otwór potyliczny czaszki przesunął się ku przodowi, dzięki czemu kręgosłup człowieka podpiera czaszkę niemal dokładnie w jej punkcie ciężkości. Dlatego czaszka człowieka nie zwisa ku przodowi i nic musi być podtrzymywana ptzez potężne mięśnie karkowe, jak u innych ssaków. Ciężar mózgu mógł znacznie wzrosnąć, przez co nastąpił znaczny rozwój mózgoczaszki, zaś zmniejszyły się szczęki i żuchwa, stanowiące fragment twarzoczaszki (ryc. 2-47). Kąt twarzowy jest u człowieka zbliżony do prostego, |_ podczas gdy u małp jest on ostry. Wraz z rozwojem ^Ry^c- ²*⁴⁷ • Porównanie czaszek (u góry) i mózgów mózgu i pofałdowaniem jego powierzchni nastąpił ^{<u do}!^{u) cz,owicka} (A) 'goryla (B). Mózgoczaszkę rozwój czynności psychicznych. Natomiast zmiana

kształtu twarzoczaski i zmiana trybu życia spowodowały ewolucję uzębienia. W odróżnieniu od małp. u których ustawienie zębów w szczęce i żuchwie przypomina w zarysie literę V, u człowieka staje się ono bardziej paraboliczne. Przy zachowanej liczbie zębów kły u człowieka nie występują ponad poziom innych zębów, jak to ma miejsce u małp, zaś guzki na powierzchni zębów trzonowych przybrały charakterystyczny układ i kształt również zupełnie odmienny. Podobnie stopa człowieka zbudowana jest inaczej niż u małp. u których zachowała ona swój chwytny charakter, z paluchem przeciwstawionym pozostałym palcom. U człowieka ze względu na przystosowanie do chodzenia w postawie dwunożnej paluch jest mało ruchliwy i ustawiony w jednej płaszczyźnie z pozostałymi palcami, zaś kości stopy tworzą charakterystyczne wysklepienie. Dzięki temu stopa człowieka, opierająca się na kości piętowej i stawach śródstopno-paliczkowych uzyskuje podparcie znacznie bardziej statyczne (kształt podparcia przypomina trójkąt) i zwiększoną amortyzację, a także rozszerzoną możliwość przenoszenia ciężaru ciała z nogi na nogę w czasie poruszania się. Ze względu na konieczność podtrzymywania narządów mieszczących się w jamie brzusznej kości miednicy są u człowieka (w przeciwieństwie do małp) szerokie, wklęsłe i zagięte ku przodowi.

Przebieg przedstawionej powyżej (i na ryc. 2-45) ewolucji człowiekowatych potwierdza szereg wykopalisk - np. w Afryce w okolicy Jeziora Wiktoria znaleziono dwa fragmenty czaszki prokonsula (Proconsul africanus), pochodzące z miocenu.

Kopalne szczątki człowiekowatych pozwoliły na ich podział na formy przedludzkie i na formy praludzkie (albo wczesnołudzkie). Kryterium podziału stanowi fakt wytwarzania narzędzi. Istoty przedludzkie ich nie produkowały, choć nie wyklucza się, że mogły się posługiwać (w celach ataku bądź obrony) kamieniami czy gałęziami znalezionymi w okolicy. Natomiast praludzie sami uzyskiwali narzędzia, przetwarzając kamienie, drewno, rogi, kości.

Bk. Żył on na terenach Afryki i Azji na przełomie miocenu i pliocenu (14-9 min lat temu). W dniu 10 lipca 2002 roku zespół uczonych trzech mieszkańców Czadu i Francuz, Michel Brunet - ogłosili o znalezieniu (10 lipca 2001) na terenie pustyni Djurab w Czadzie (Środkowa Afryka) czaszki formy przedludzkicj, której nadano łacińską nt/Y/ęSahelanthropus tćhadensis. Kości odkrył młody czadyjski uczony Ahounta Djimdoumalbayc Czaszka jest prawie kompletna i wykazuje ona cały szereg cech charakterystycznych dla szj mpansów,