DSCN6099 (Kopiowanie)

j, Ettohcju

83

zamózgowie), zaś główny kierunek ewolucji polega na powiększaniu przodomózgowia. W przypadku liladu krążenia niemal krok po kroku możemy śledzić przekształcanie jednokomorowego i jednoprzedsionkowego serca ryb chrzęstnoszkiclctowych do serca ptaków i ssaków podzielonego na dwa przedsionki i dwie komory z rozdzieleniem krwi tętniczej i żylnej.

2Ji. Świadectwa ewolucji z zakresu embriologii

Embriologia jest to naukaorozwoiu zarodkowym organizmów. Rozwój embrionalny wszystkich kręgowców jest w pierwszych etapach uderzająco podobny, co ilustruje ryc. 2-53. Na fakt ten zwrócił po raz pierw szy uwagę niemiecki uczony Karl Baer (1792-1876). Sformułował on prawo (prawo Baera), które głosi, że rozwijający się zarodek wykazuje kolejno cechy jednostek systematycznych do których należy, poczynając od najszerszych po najwęższe. Najpierw pojawiają się cechy typu (np. szkielet osiowy u strunowców), potcmcechy gromady, rzędu, rodzaju i wreszcie gatunku Również Darwin zwrócił uwagę na powtarzanie cech rodowych przodków przez rozwijający się zarodek. Obserwacje te rozwinął i uporządkował Ernst Haeckel (1834-1919), formułując prawo biogenctyczne. Głosi ono. że

i---“-:-;-1

w rozwoju zarodkowym czyli osobniczym (ontogenezie) zostają powtórzone [

w skrócie główne etapy rozwoju ewolucyjnego (filogenezy) prowadzącego do

powstania tego gatunku

kównfc i nich na j goptab i narybku ierwotK ' a zmian; zyszynk zejęłym I lępujem kiera Ul i kończya I anianki- I bu życia ¹ u roślin | zkowych l woreczka

y jeszcze rocesart inny szy¹ gówko* omoczM⁴

Kiełkujące zarodniki mchów i paproci wytwarzają splątek, który przypomina nitkowatą strukturę zielenic (z których najprawdopodobniej te rośliny powstały).

Ryc. 2-53. Porównanie wczesnych stadiów rozwoju zarodkowego:

A - ryby; B - płazu (traszki); C - gada (żółwia).

D - ptaka (kury); E - owcy; F • człowieka (wg Kimbalta)

Rozwój zarodkowy kręgowców i człowieka będzie przedmiotem odrębnych rozważań, w tym miejscu wskażemy jednak na pewne fakty potwierdzające prawo biogenetyczne. Wszystkie zwierzęta wielokomórkowe powstają z jednej komórki - zygoty (co może sugerować pochodzenie całego świata zwierzęcego od jednokomórkowców). Na etapie rozwojowym wczesnej gastruli zarodek zbudowany jest z dwóch warstw komórek, co odpowiada zwierzętom „dwuwarstwowym” -jamochłonom. Rozwijający się zarodek człowieka wykształca tuki i kieszonki skrzełowe (z których jednak nie powstaną - jak u ryb - skrzela), a także dwie typowo gadzie błony płodowe: omocznię i pęcherzyk żółtkowy.

Odtwarzanie cech przodków ma zarówno charakter anatomiczny, jak i biochemiczny. Na przykład zarodek kury wydala początkowo amoniak jako końcowy produkt przemiany azotowej (jak to czynią kręgowce wodne),

“atomie mocznik (który wydalają płazy lądowe), wiewcie od ósmego dnia rozwoju kwas moczowy Wuiraktaystyczny dla gadów i pochodzących od mch paków).

Badania form rozwojowych wskazują nieraz MUf 1 aa pokrewieństwa ewolucyjne, jak o tym była I '"** * Kwdziałe 2.2.3 (filogeneza bezkręgowców