DSCN6060 (Kopiowanie)

48

Blok

• nrpelytprium tłta kamtyd*uA*v no akademie mrdi c_ni>

J. Ewolucja

pod koniec syluru wymierają całkowicie. W nicglębokicli morzach liczne były korale tabliczkowe i cztcropromicnnc. Masowo występowały liliowce z grupy CrinoMcą. Żyły one przytwierdzone do podłoża za pomocą długiej, giętkiej łodygi, na której umieszczone było ciało zwierzęcia okryte pancerzem i zaopatrzone w ruchliwe ramiona, naganiające pożywienie. Na dnie występowały liczne ramienionogi. Maksymalny rozwój osiągnęłytrylobity - z kambru znamy ich 282 gatunki, z syluru

20001 Odtąd ich liczba zacznie maleć w permie żył tylko jeden gatunek i z końcem tego okresu wymarły całkowicie. Na dnie wód słodkich występują wiclkorakł przypominające swą budową skorpiony. Prowadziły drapieżny tryb życia. Wielkorak Ettryptems (ryc. 2-14) osiąga) wielkość kilkudziesięciu centymetrów, a jego ostatnia para odnóży przekształcona była w narząd wiosłujący. Pierygotus (ryc. 2-14) dorastał długości 1,5 m, zaś pierwszą parę odnóży krocznych przekształconą miał w szczypce. Jeszcze większe rozmiary osiągał Stylonurus (do 3 m długości). Wielkorak Carcinosoma pokonywał swoją zdobycz kłując ją zaostrzonym i zagiętym ostrzem na końcu odwłoka (tzw. tolsonem). Kolec len zaopatrzony by I w gruczoł jadowy. Wiclkoraki stanowiły największe okazy fauny. Spośród kręgowców następuje dalszy rozwój bcz-szczękowców, z których powstają pierwsze ryby pancerne.

Ryc. 2-14. Wiclkoraki:

A -Euryplcnis; B - Plerygoius (JD).

Ryc. 2-15. U góry dewońskie psyłofity: Rhynia i Psitophyton. U dołu spokrewniony z nimi (cboć obecnie zaliczany do innej gromady, tzw. psylotów) żyjący do dziś w tropikalnej Ameryce gatunek Psilotum nudum (JD).

Doniosłe wydarzenia zaszły w sylurzc na lądzie -pojawiają się tam pierwsze organizmy żywe. Florę lądową stanowią - na razie rzadkie - psyłofity (ryc. 2-15). Były one przodkami paproci, widłaków i mszaków, a nawet - jeżeli zgodnie z nowym podziałem taksonomicznym przyjmiemy, żc do królestwa roślin zaliczamy organizmy powstałe na lądzie psyłofity są najprymitywniejszymi roślinami, przodkami wszystkich innych. Nie posiadały korzeni ani liści, a jedynie pędy z prymitywnym systemem naczyniowym. Powstały zapewne z zielenic. Faunę lądową prezentowały stawonogi — głównie organizmy przypominające budową skorpiony i wije. Prawdopodobnie w sylurzc powstały już-licznc w okresie dewońskim - ryby posiadające płuca.

Na konieczne podkreślenie zasługują trzy fakty. Po pierwsze: aby proces opanowywania lądu (i powierzchniowych warstw wody) mógł się rozpocząć, konieczne było na tyle duże stężenie tlenu w atmosferze, by powstała zeń warstwa ozonu chroniła przed promieniowaniem ultrafioletowym. Po drugie: proces opanowywania lądu odbywał się bardzo powoli, stopniowo — okupiony długim szeregiem niepowodzeń, zachodził on dzięki procesom doboru naturalnego. Po trzecie: inaczej przebiega! w przypadku roślin, a inaczej w przypadku zwierząt zielenice (plechowce), które dały początek roślinom (lądowym), nic miały zróżnicowanej budowy; powstanie tkanek i narządów roślinnych miało zatem miejsce na lądzie Spośród zwierząt natomiast na ląd wyszły osobnik*

o skompl tkankowy „wewnętt ma u rośl Na | potężne i obszarós Atlanty) De angiels) począł) wodow obszary ty żywt min lat kilkakr szy Zii wanez wyląc docha kości, wicie, kie w dzy p

niej d

zapc

Papr<

pow:

chov

wały

won

też\

Pl«

koń

naj\

Nąj

Przi

E&J

kto

fefc

lic

Sh,

Pr

W

Oh

kę

CC