DSCN6047 (Kopiowanie)

2.2.1. Prawidłowości ewolucji

Badacze ewolucji podkreślają, że przez nią realizuje się rozwój biologiczny. Dzisiejsze organizmy są bardziej rozwinięte, to znaczy lepiej przystosowane do danych środowisk niż ich przodkowie. Wytworzenie błon płodowych umożliwiło pełne opanowanie lądu. Rozród wcześniej żyjących organizmów mógł się odbywać jedynie w wodzie, a zatem wielkie obszary litosfery pozbawione wód były dla nich niedostępne. Zwierzęta stałocieplne mogą żyć w zimnym klimacie, nic muszą także redukować swej aktywności życiowej w nocy, kiedy temperatura spada. Górują zatem nad organizmami zmicnnocicplnymi. które albo padają ich ofiarą, albo nie mogą sprostać konkurencji o te same źródła pokarmu.

Każda istniejąca dziś forma w tamach swojego typu jest szczytowym osiągnięciem dotychczasowej ewolucji. Dzięki temu zastąpiła swoich wymarłych poprzedników. Postęp biologiczny zachodzi zatem poprzez wymieranie gatunków i całych większych grup systematycznych. Wymieranie jest nieodłącznym elementem w alki o byt i doboru naturalnego. Różne gatunki roślin i zwierząt konkurują ze sobą: o pokarm, o dostęp do światła, ciepła lub wody. Organizmy lepiej przystosowane do danych warunków przeżywają i rozmnażają się, wypierając z danego środowiska organizmy gorzej przystosowane, dla których nic starcza pokarmu. W populacji gorzej przystosowanej śmiertelność jest większa niż rozrodczość (więcej zatem osobników umiera niż się rodzi), zatem zaczyna ona wymierać. Początkowo kurczy się jej zasięg geograficzny, wreszcie może zniknąć zupełnie z powierzchni Ziemi, jak to miało miejsce w przypadku dinozaurów czy paproci nasiennych.

Pobór naturalny jest głównym elementem powodującym selekcję osobników najlepiej przystosowanych. Przeżywają one i rozmnażają się, przekazując swoje cechy dziedziczne potomstwu. Jeżeli przekazane cechy ułatwią nowym osobnikom życie w danym środowisku, to organizmy te mogą łatwiej od innych przeżyć i znów wydać potomstwo. Wygrywają zatem walkę o byt. Możemy więc powiedzieć, że dobór naturalny faworyzuje osobniki najlepiej przystosowane do danych warunków.

Jednakże potomstwo dwojga rodziców nigdy nie jest zupełnie jednakowe - wręcz przeciwnie, jest różnorodne. Przeważnie każdy osobnik różni się od swoich współbraci. Gdy natrafią one na różne warunki różnych środowisk, przeżywać będą znów te najlepiej do nich przystosowane, a zatem ich przemiany ewolucyjne mogą pójść w wielu różnych kierunkach. Ewolucja jest zatem procesem różnokierunkowym. Z dotychczasowego jednego gatunku mogą powstać gatunki potomne - taki proces nazywamy specjacją (łac. species-gatunek). Dlatego też badając pochodzenie poszczególnych roślin czy zwierząt, odtwarzamy nie prosty łańcuch form, od najprymitywniejszych do najbardziej skomplikowanych, lecz porozgałęziane drzewa rodowe (por. ryc. 2-10,2-34,2-35,2-37,2-45). 1 tak tę. zarówno ssaki, jak ptaki i dzisiejsze gady powstały ze wspólnego pnia - są potomkami starożytnych, pierwotnych gadów z ery paleozoicznej.

Zmienność dziedziczna i dobór naturalny prowadzą do nieodwracalności ewolucji. Żadna z linii rozwojowych (gałęzi drzewa rodowego) nie może powrócić do przebytych już etapów. Dobrym przykładem jest tu chociażby ewolucja żółwi morskich. Powstały one z lądowych gadów i w pierwszym okresie swojego rodowodu posiadały pancerz kostny. Po zasiedleniu otwartych wód wielkich oceanio pancerz ten powoli utraciły - żółwie nie były narażone na tak duże niebezpieczeństwo, jak w wodach płytkich, a jednocześnie ciężki pancerz utrudniał im poruszanie się. Z czasem jednak potomkowi⁴ tych gadów znów przystosowali się do życia w płytkich wodach przybrzeżnych, gdzie panceó stanowił cenną ochronę. Ponownie więc żółwie wykształciły pancerz, lecz nie z kości szkieletu. * jako wytwór skóry. Obecnie żyjące żółwie - potomkowie wyżej omówionych - zamieszkują na poOT* otwarte wody oceanów. Obydwa pancerze - kostny i skórzasty — są u nich zredukowane. A powrót do podobnych warunków spowodował wytworzenie analogicznego, podobnego nar/** przystosowawczego pancerza. Nic spowodował jednak zawrócenia procesu ewolucji ^ih"' pancerz musiał powstać z innych zawiązków.