DSCN6069 (Kopiowanie)

5?

2. Ewolucja

Kreda. Ostatni okres mczozoiku, nazywany tak od charakterystycznych osadów wapiennych (tzw. kreda pisząca), charakteryzował się początkowo zalewem (transgresją) morza. W morzach tych żyły olbrzymie ilości mikroskopijnej wielkości otwomicGlobigeryna, których panccrzyki, zbudowane w 95% z węglanu wapnia, utworzyły pokłady kredy piszącej. Inne otwomicc (rodzaje Orhitoides i Orbitolma ) osiągnęły rekordową wielkość 5 cm i wymarły pod koniec kredy. Następowała szybka ewolucja amonitów i bclcmnitów. które również wyginęły z końcem tego okresu. Ten sam los spotkał większość gatunków mczozoicznych. przede wszystkim zaś gady. Jednakże u początku kredy gady

długości. Roślinożerna jest również duża grupa tzw. dinozaurów kaczodziobych. posiadających miednice typu ptasiego, mocny, bezzębny, zrogowaciały, płaski dziób (stąd nazwa) i charakterystyczne dla tych gadów płetwowate nogi. Wśród dinozaurów Saurischia roślinożerny, afrykański Brachiosaurus brancai nazywany bywa czasem gigantozaurcm, ponieważ osiągał 35 m długości. Największym drapieżnikiem był potężny tyranozau r (Tyrannosaurus) o długości 15 m (ryc. 2-28). Poruszał się on na dwóch tylnych kończynach, unosząc głowę na wysokość 5 m. Ze względu na wielki ciężar nie był zbyt

szybki, przeto żywił się głównie padliną lub mięsem innych powolnych gadów (np. brontozaurów). Znacznie szybciej od tyranozaura biegał również dwunożny - groźny Ceratosauna o długości 6-7.5 m.

W kredzie powstały węże. wywodzące się od jaszczurów. W morzach nadal polują plczjozaury i tylozaury. groźne nawet dla olbrzymich żółwi z rodzaju Archolon (do 4 m długości), lecz obok nich pojawiają się stada pierwotnych, uzębionych ptaków. Są to: Hesperornis (ryc. 2-29) - bezskrzydły ptak nurkujący, długości 105 cm i doskonale latający, wielkości gołębia Ichtyornis. Ssaki nadal są drobne i nieliczne. Oprócz jajorodnych stekowców pojawiają się pierwsze torbacze i ssaki łożyskowe

(owadożemc).

■ ,

Ryc. 2-28. Tyranozaur atakujący dinozaury    n

kaczodziobc z rodzaju Trachodon (JD)    i

-y t|