DSCN6059 (Kopiowanie)

Ryc. 2-13. Graptoliły:

A - kolonia zwierząt z rządu Dendroidea.

B i C - przedstawiciele rządu Graptolidea (JD).

-    się nowa. nieznana przedtem grup.

wwy PtptoUly (gr. graptos - zapisany: WtaT- kamień: piplolny wyglądnjąjak znaki pisma na kamieniu). Niegdyś uważano teza spokrewnione z jamochłonami, jednak wyniki badań polskiego paleontologa Romana Kozłowskiego zadecydowały o zmianie klasyfikacji i obecnie uważa się. że graptoliły (ryc. 2-13) spokrewnione są z grupą pióroskrzclnych (Plerobranchia) i wraz z nimi zalicza sięjc do typu pólstrunowców (Hcmichordata). Liczne ich gatunki są skamieniałościami przewodnimi dla tego okresu.

Były to organizmy wielkości 0,1 -0,6 milimetra, tworzące kolonie.

Szczątki tych ostatnich znajdowane są w postaci cienkich chitynowych „gałązek" o poząbkowanych jak pila brzegach. Pod lupą można zaobserwować, że kolonia taka składała się z wielu komór, połączonych ze sobą kanalikami. W każdej komorze był jeden osobnik. Istniały również gatunki graptolitów pojedynczych bądź tworzących niewielkie pływające kolonie (a więc prowadzących planktoniczny tryb życia).

Pochodzące z ordowiku twory przypominające rafy koralowe (znajdujemy je nawet na Grenlandii), powstawały wytwarzane przez starożytne gromady korali: korale tabliczkowe (Tabulata) i korale f7ipmpmmienne (Tctracoralla). Te pierwsze w miarę wzrostu polipa tworzyły przegródki („tabliczki"), przenosząc się coraz wyżej. U korali czteropromiennych (które są przodkami istniejących korali sześciopromiennych i ośmiopromiennych) istniał system przegród powstających promieniście po cztery.

Nastąpił dalszy rozwój mięczaków. Szczyt rozwoju osiągnęły glowonoei lodzikowate (zwłaszcza rodzaj Orthoceras). Posiadały one prosie, wapienne muszle dochodzące do długości 5-6 m, średnicy 30 cm i podzielone na komory. Przednia komora, a więc najpóźniej wytworzona, była komorą mieszkalną. W miarę wzrostu - prawdopodobnie co roku - głowonóg wytwarzał nową komorę i oddziela) ją przegrodą od poprzedniej, która stanowiła obecnie zbiornik gazu ułatwiający unoszenie się ku górze. Badania tych muszli doprowadziły do sugestii, iż zapewne doba w ordowiku Uwala krócej niż obecnie - na rok, czyli na jeden obieg Ziemi wokół Słońca składało się ponad 450 dni. Powstały również nowe gatunki trylobitów, ramienionogów, szkarłupnie z grupy Cystoidea i piymilywne liliowce. W skałach ordowiku po raz pierwszy pojawiają się przedstawiciele kręgowców. Są to niewielkie bezszczękowce pancerne, tzw. ostrakodermy (Osiracodermia). Prawdopodobnie żyły one na dnie w wodach słodkich i słabo zasolonych. Ich pancerz składał się z ciężkiej, kostnej tarczy nagłowie, zachodzącej głęboko na tułów oraz z grubych płytek kostnych na tułowiu i ogonie. Poza tym ostrakodermy swą budową przypominały dzisiejsze bezżuchwowce (np. minogi) - nie posiadały szczęk ani parzystych płetw.

Świat zwierzęcy rozwijał się kosztem związków organicznych wytwarzanych przez glony morskie. Nie różniły się one przeważnie od glonów kambryjskich.

Sylur. Nazwa pochodzi od plemienia żyjącego w czasach rzymskich w Anglii południowej. W okresie tym trwa transgresja (zalew) morza. Kontynenty ukształtowane były inaczej niż obecnie. Wielki Ocean Tetydy rozciągał się na terenie dzisiejszej południowej Europy, Azji, Ameryki Północnej | P^^nocn9 Afiyki. Z oceanu tego na północy wyłaniało się kilka lądów (np. Grenlandia ze Skandynawią i Litwą), na południu zaś istniał olbrzymi kontynent, któremu nadano nazwęGondwana. Składały się na nań prawdopodobnie dzisiejsze tereny Afryki, Ameryki Południowej, Australii, Antarktydy > Półwyspu Indyjskiego.

W sylur/c życic istniało w morzach i pod koniec okresu poczęło kolonizować ląd. Organizmami mnrtlunii są w tym czasie graptoliły, przeważnie jednogałązkowe (inne niż w ordowiku), tiraptolily