DSCN6264 (Kopiowanie)

246 Biologia - rrprlylorium dla kandydatów no akademie mrdono

MIK III HM m

Ryc. 6-13. Idiogram mężczyzny (a) i kobiety (b). U góry w lewym rogu sfotografowano chromosomy mctafazalnc. Obok chromosomy uszeregowane parami, w grupach (22 pary nulosomów i I para heterosomów: X i Y u mężczyzny oraz dwa X u kobiety) (JD).

Diploidalny (2n) garnitur chromosomów muszki owocowej, charakterystyczny dla każdej z jej komórek z wyjątkiem gamet, składa się zatem z trzech par autosomów i jednej pary heterosomów.

U człowieka - z 22 par autosomów i I paty heterosomów.

Badanie chromosomów jest dziś bardzo istotne dla medycyny; zajmuje się tym cvtogenelvka (gr.: cytos - komórka; geneies - zrodzony). W badaniach cytogenetycznych zwraca się uwagę na liczbę, budowę i inne właściwości chromosomów. Zespół cech wyróżniających dany garnitur chromosomowy nazywamy kariotypem (albo idiotypem). Żeby cechy te określić, możemy

sfotografowane chromosomy (ryc. 6-13) wyciąć ze zdjęcia, posegregować i schematycznie ułożyć; taki schemat nazywamy kariogramcm albo idiogramem. Prawidłowy kariogram człowieka przedstawia ryc. 6-13. Chromosomy usystematyzowano tutaj w 8 grup; grupa A (pary 1-3): największe chromosomy, metaccntryczne (pary I i 3) i sttbmetacentryczne (para 2);

grupa B (pary 4 i 5): duże chromosomy submetacentryczne;

grupa C (pary 6-12 i chromosom X): średniej długości; pary 6, 7,8, 11 oraz chromosom X są metacenlryczne, pary 9,10 i 12 są submetacentryczne; grupa D (pary 13-15) grupuje chromosomy średniej długości, akrocentrycznc, posiadające satelity; grupa E (pary 16-18)- chromosomy krótkie, submetacentryczne; grupa F (pary 19 i 20) - krótkie, metacenlryczne;

grupa G (paty 21, 22, chromosom Y) - krótkie, akrocentryczne, z satelitami (zaliczany do tej

grupy chromosom Y jest dłuższy od pozostałych i nie ma satelitów).

Przy zastosowaniu specjalnych technik barwienia stwierdzono, że chromosomy człow ieka

różnią się również między sobą tzw. prążkami (tzn. miejscami o różnej barwliwości). Kształt i ułożenie prążków są stole i ułatwiają rozpoznanie chromosomu (ryc. 6-14).

Ryc. 6-14. Układ piątko* w dituomwnueh « ułuwwka (JO)

n U