DSCN6227 (Kopiowanie)

210

Biologia . repetytorium dla kandydatów na akademie mai;tar

Ryc. 5 - 50. Cybernetyczny model komórki eukariotycznej jako układu produkującego białko. Pobudzenie dociera do informacji zawartej w jądrze: tu następuje przepisanie (transkrypcja) odpowiedniego polecenia na matrycę (mRNA). Matryca po przejściu do cytoplazray zostaje odczytana (translacja) przez odpowiedni kompleks odczytujący - co oznacza wyprodukowanie białka. AktRNA"lRNA z przyłączonym aminokwasem (aminoacylo-tRNA). GTP = gruanozynotri fosforan; ryb — rybosom (JD).

włókienka porichromatynowe (HnRNA)

informozony ziarna pericłiromatynowe

otoczka jądrowa

chromatyna zwarta

chromatyna luźna

jąderko

podjednoslki rybosomów rybosom

Ryc. 5 - 51. Organizacja jądra komórki eukariotycznej. Podkreślono powstawanie rybosomów w obszarze jąderka oraz ukazano proces transkrypcji na granicy zwartej i luźnej chromatyny: powstaje HnRNA pod postacią włókicnek periochromatynowych, który następnie przekształcany jest w mRNA (ziarna periochromatynowe czyli informozomy) (JD).

■URNA

<Hi

K

najprawdopodobniej zawiera on wszystkie rodzaje mRNA, występujące w całym organizmie. HnRNA w wątrobie człowieka zawiera np. również sekwencje kodujące m.in. białka mózgu, nerki, kości, mięśni itp. Cząsteczki HnRNA widoczne są w mikroskopie elektronowym jako tzw. włókienka perichromatynowc (ang.: perichromatin fibrils). W obrębie jądra następuje ich dalsza „obróbka' Z łańcucha HnRNA wycięte zostają introny (ryc. 5-52), a pozostałe egzony „zszyte" jeden z drugim tak, iż powstaje z nich łańcuch mRNA. Taki łańcuch następnie chroniony jest cząsteczkami białek i wędruje do cytoplazmy przez pory w otoczce jądrowej. Ma wówczas strukturę ziarenek bądź wydłużonych pałeczek, które możemy obserwować w mikroskopie elektronowym. Elementom nm nadano nazwę informozomów. a więc ciał, przenoszących informację z jądra do cytoplazmy-Przypuszcza się, że wycięte z HnRNA introny odgrywają istotną rolę w regulacji procesu transkrypcji Należy tu nadmienić, iż fakt występowania szeregu genów w komórkach w postaci po,dzielonej ma istotne znaczenie dla zrozumienia niektórych procesów, np. wytwarzania przeciwciał.

Również przebieg translacji w komórkach eukariotycznych różni się nieco od przebiegu procesu u bakterii. Różnice dotyczą zarówno rybosomów, jak i mRNA oraz samego momentu iiuci*'" Jak pamiętamy (rozdz. 4), w komórkach bakterii i sinic, a także w mitochondrineli i chloroplastach występują małe rybosomy (o tzw. stałej sedymentacji 70 S i ciężarze cząstce k>’»>m ok. 2,7* I (/' dal tonów) Rybosomy cukarionlów są większe: stula scdymcntucji wynosi Ml S,» cząsteczkowy 4* 10“ dal tonów.

K