DSCN6248 (Kopiowanie)

230

Biologia - repetytoriom dla kandydatów na akademie medyczny

Ryć. 5 - 73. Fagocytoza komórki drożdży (d) prze/ pełzaka.

1. przyciąganie pokarmu do błony komórkowej, c-cyłoplaznia;

2. otaczanie wypustkami cytopłazmy;

3. wodniczka z komórką drożdżową włączona zostaje w obrąb cytopłazmy;

4. wędrówka w kierunku lizosomu;

5. fagosom (połączenie wodniczki i lizosomu);

6. wchłonięcie strawionych związków do cytopłazmy;

7. wodniczka z niestrawionymi resztkami wędruje ku plaztnolcmmic;

8,9. usunięcie nicstrawionych resztek poza komórkę (JD).

wchłonięte zostają do cytopłazmy, a wodniczka zawierająca niestrawione resztki wędruje ku błonic komórkowej. Tu następuje proces odwrotny do tworzenia się wodniczki - jej błona staje się z powrotem fragmentem plazmolemmy, natomiast niestrawione resztki usunięte zostają na zewnąłrz,

W organizmach tkankowców, np. u człowieka, fagocytoza ma nieco inne zadanie. W organizmie ludzkim wszystkie niezbędne do życia komórek substancje są im dostarczane w wystarczającej ilości drogą krwionośną. Fagocytoza zatem shtży wówczas nie tyle odżywianiu komórki, ile raczej stanowi system obronny. Wyspecjalizowane komórki żerne czyli fagocyty wychwytują i zazwyczaj niszczą cząstki obce dla organizmu, np. bakterie, grzyby, pierwotniaki, kurz, resztki innych martwych komórek itp.

Innym rodzajem endocytozy jest pinocyloza (por. ryc. 4-3) czyli pobieranie niedużych porcji substancji płynnych (głównie białek) w postaci pęcherzyków(ryc. 5-74). Proces ten - podobnie jak w przypadku fagocytozy - rozpoczyna się od przyciągnięcia cząsteczki do błony komórkowej. Plazmolemma ma na swej powierzchni ładunek dodatni i przyciąga na drodze elektrostatycznej cząstki o ładunku ujemnym. Następnie błona komórkowa uwypukla się tworząc kanał, na dnie którego znajduje się wodniczka. Do wodniczki tej wciągnięta zostaje pinocytowana cząsteczka

Z kolei wodniczka łączy się z lizosomem tworząc lizosom wtórny. Hydrolazy lizosomalne trawią zarówno białko, jak i błonę wodniczki (substancje pobierane drogą pinocytozy zazwyczaj nie pozostawiają resztek), zaś produkty rozkładu włączone zostają w obręb cytopłazmy.

Ryc; 5 - 74. Pinocytoza.

1,2- przyciąganie cząsteczki białka do błony komórkowe):

3,4 - wytworzenie kanalika i przetransportowanie w nim pokarmu w głąb cytopłazmy;

5 - lizosom wtórny;

6 - rozpuszczenie w cytoplazmic strawionych cząstek (wraz z otaczającą błoną) (JD).

Procesem niejako odwrotnym do endocytozy jest eezocytoza (por. ryc.4-3). O ile endocyto/s jest zjawiskiem włączania struktur obcych w obręb komórki, to egzocytoza oznacza wydzielanie poza komórkę związków powstałych wewnątrzkomórkowo. Niektóre komórki, np. gruczołowe, produkują substancje wielkocząsteczkowe (np. hormony peptydowe, enzymy trawienne itp. k które są utoczone błoną i zostają wydzielone przez komórkę. Np. drogą egzocytozy uwalniane są adrenalin* i noradrenalina z komórek gruczołowych rdzeniu nadnerczy. W procesie egzocytozy (który równic-' mażc przebiegać pod kilkoma postaciami) pęcherzyk zawierający wydzielaną substancję wędnąc w kierunku błony komórkowej, a następnie łączy się z nią. Błona pęcherzykowa stąjc się fragmcnM¹pUzmoIcmmy. a wydzielana substancja uwolniona zostaje nu zewnątrz