DSCN6294 (Kopiowanie)

276 Biologia - repetytorium dla kandydatów na akademie medyczne

Ryc. 6-37. Zestawienie wyglądu luszczyny (wielkość naturalna) oraz chromosomów (pow. ok. 800 x) roślin doświadczalnych Karpcczenki:

I - kapusta (Brassica), 2 - rzodkiewka (Raphanus sutiws). 3 - niepłodny mieszaniec kapusty i rzodkiewki o 18 chromosomach, 4 - Raphanobrassica -płodny alłopoliploid (według Karpeczcnki, nieco zmienione. JD).

Mli

Zarówno kapusta, jak i rzodkiewka mają po 18 chromosomów (ryc. 6-37 i tabela 6-1). Ptzez zapłodnienie kapusty pyłkiem rzodkiewki i odwrotnie otrzymano pewną liczbę mieszańców, lecz bezpłodnych. Miały one po 18 chromosomów (9 od rzodkiewki i 9 od kapusty). Natomiast po podwojeniu liczby chromosomów u mieszańców powstały osobniki o 36 chromosomach czyli allonoliploidydaiaee płodne potomstwo (ryc. 6-37).

Tam* „

r. i-,zpr

w**?¹

Stnoj

Fenotypowo nowa roślina nic spełniła nadziei pokładanych w niej przez Karpcczenkę. Pragnął on bowiem otrzymać osobniki o korzeniu rzodkiewki i części nadziemnej jak u kapusty, natomiast Raphanobrassica ma pęd nadziemny rzodkiewki i korzeń kapusty. Tym niemniej Karpeczcnko wszedł na stałe do historii genetyki.

Okazało się, że gatunki allopoliploidalne powstają również spontanicznie w przyrodzie, co zaobserwowano np. w ciągu dwóch ostatnich wieków. Na wybrzeżu Anglii rośnie pewien gatunek trawy o nazwie łacińskiej Spartina stricia, posiadający I iczbę chromosomów 2n = 60. Na początku XIX wieku żeglarze zawlekli do Europy inny gatunek trawy - Spartina alterniflora - pochodzący z Ameryki i mający 2n = 62 chromosomy. Na początku bieżącego stulecia odkryto, że w Anglii pojawił się (początkowo rzadki) nowy gatunek trawy, nazwany Spartina townsendii\ okazało się, że jego komórki zawierają 2n = 122 chromosomy. Powstał więc najprawdopodobniej przez połączenie gamety S. stricta (30 chromosomów) z gametą S. alterniflora (31 chromosomów), a następnie podwojenie liczby chromosomów (30 + 31 =61 x2 = 122). Jak się okazało, nowy gatunek zwycięża w konkurencji z dotychczasowymi gatunkami traw rodzicielskich i szybko rozprzestrzenił się w Anglii, a później we Francji. Widzimy więc, że mutacje są jednym z głównych mechanizmów napędowych ewolucji.

Istniejące dziś odmiany pszenicy powstały najprawdopodobniej przez skrzyżowanie trzech różnych gatunków traw i są allopoliploidalne. Sądzi się, że po ostatniej epoce lodowcowej tereny odsłonięte przez lodowiec zasiedlały w głównej mierze gatunki allopoliploidalne.

Kfcodzic 1 .„entarnoś .^oą-Tauto

iiłtfcąbyćw

.pijące tanu .iłKNtouracyl jaąaów należ rdótoylowej (C Bardzo akty cAnowe (np. ćtuocji znalaz tttworowych, W1927 rok sosnami Rot

6.16.2.4. Przyczyny mutacji

W przyrodzie pewna liczba mutacji zachodzi samorzutnie. Nazywamy ie mutacjami spontanicznymi Jedne z nich zachodzą częściej, inne rzadziej; na przykład niektóre mutacje prowadzące do rozwoju nowotworów tęczówki oka u człowieka pojawiają się u I osobnika na 100 000.

Jeżeli mutacja nie jest letalna i nastąpi w komórce somatycznej, może doprowadzić do powstania chimery, to jest osobnika złożonego z komórek o różnym składzie genetycznym (ryc. 6-38,6-39). Przykładem chimer są również gynandromorfy, przedstawione na ryc. 6-31 i 6-32.

datowanie ■wgata należą liczne (zwla: •'Anegoprom Jj§ biolog Jasna. Jedet

K

Ryc. 6-38. Chimera astra letniego {Aster amelhts). W dolnej części kwiatostanu widoczne kwiaty języczkowale, w górnej rurkowate (JD).

Ryc. 6-39. Chimera włochacza brzozaka (Biston htrlularla). Część ciała mocy la zabarwiona na biało, rcszla ma ciemne ubarwienie (gen ciemnego ubarwienia jest genem dominującym) (JD).