DSCN6294 (Kopiowanie)

i

276 Biologia - repetytorium dla kandydatów na akademie medyczne

A-I-

Ryc. 6*37. Zestawienie wyglądu łuszczyny (wielkość naturalna) oraz chromosomów (pow. ok. 800 x) roślin doświadczalnych Karpcczcnki:

I - kapusta (Brassica). 2 - rzodkiewka (Raphanus sativus). 3 - niepłodny mieszaniec kapusty i rzodkiewki o 18 chromosomach. 4 - Raphanobrasslca-płodny alfopofiploid (według Karpcczcnki. nieco zmienione. JD).

Zarówno kapusta, jak i rzodkiewka mają po 18 chromosomów (ryc. 6-37 i tabela 6-1). Przez zapłodnienie kapusty pyłkiem rzodkiewki i odwrotnie otrzymano pewną liczbą mieszańców, lecz bezpłodnych. Miały one po 18 chromosomów (9. od rzodkiewki i 9 od kapusty). Natomiast po podwojeniu liczby chromosomów u mieszańców powstały osobniki o 36 chromosomach czyli allopolinloidy dające płodne potomstwo (ryc. 6-37).

/

\r

I

/

■ np

BMW

w"

nie**

indzie nK»

|Zf*

Fcnotypowo nowa roślina nic spełniła nadziei pokładanych w niej przez Karpcczcnkę. Pragnął on bowiem otrzymać osobniki o korzeniu rzodkiewki i części nadziemnej jak u kapusty, natomiast Raphanobrassica ma pęd nadziemny rzodkiewki i korzeń kapusty. Tym niemniej Karpeczcnko wszedł na stałe do historii genetyki.

Okazało się, że gatunki allopolipłoidalne powstają również spontanicznie w przyrodzie, co zaobserwowano np. w ciągu dwóch ostatnich wieków. Na wybrzeżu Anglii rośnie pewien gatunek trawy o nazwie łacińskiej Spartina siricia, posiadający I iczbę chromosomów 2n = 60. Na początku XIX wieku żeglarze zawlekli do Europy inny gatunek trawy - Spartina alterniflora - pochodzący z Ameryki i mający 2n = 62 chromosomy. Na początku bieżącego stulecia odkryto, że w Anglii pojawił się (początkowo rzadki) nowy gatunek trawy, nazwany Spartina townsendii; okazało się, że jego komórki zawierają 2n= 122 chromosomy. Powstał więc najprawdopodobniej przez połączenie gamety S. stricta (30 chromosomów) z gametą S. alterniflora (31 chromosomów), a następnie podwojenie liczby chromosomów (30+31 = 61 x2 = 122). Jak się okazało, nowy gatunek zwycięża w konkurencji z dotychczasowymi gatunkami traw rodzicielskich i szybko rozprzestrzenił się w Anglii, a później we Francji. Widzimy więc, że mutacje sąjednym z głównych mechanizmów napędowych ewolucji.

Istniejące dziś odmiany pszenicy powstały najprawdopodobniej przez skrzyżowanie trzech różnych gatunków traw i są allopolipłoidalne. Sądzi się, że po ostatniej epoce lodowcowej tereny odsłonięte przez lodowiec zasiedlały w głównej mierze gatunki allopolipłoidalne.

'janentamoś

'siyną. Tautoj Ktnogsbyćw ..gające tam 2 „ęodylouracy: jjjsnów należ

słoksykiwej (C

Bardzo akty titdynowe (np. Mocji znalaz litworowych, W1927 rok wsiami Rot

laaiowanie ^:«pa należą ‘■'ffliczne (zwłat ‘Wfflegoprom biolog

6.16.2.4. Przyczyny mutacji

W przyrodzie pewna liczba mutacji zachodzi samorzutnie. Nazywamy je mutacjami spontanicznymi Jedne z nich zachodzą częściej, inne rzadziej; na przykład niektóre mutacje prowadzące do rozwoju nowotworów tęczówki oka u człowieka pojawiają się u 1 osobnika na 100 000.

Jeżeli mutacja nie jest łetalna i nastąpi w komórce somatycznej, może doprowadzić do powstania chimery, to jest osobnika złożonego z komórek o różnym składzie genetycznym (ryc. 6-38,6-39). Przykładem chimer są również gynandromorfy, przedstawione na ryc. 6-31 i 6-32.

r?^Jednej j_e

Sw'^v’^Us*I

Ryc. 6-38. Chimera astra letniego (Aster amellus). W dolnej części kwiatostanu widoczne kwiaty języczkowate, w górnej rurkowate (JD).

Ryc. 6-39. Chimera wlochacza brzozaka (Biston heluiaria). Część ciała motyla zabarwiona na biało, reszta ma ciemne ubarwienie (gen ciemnego ubarwienia jest genem dominującym) (JD).