DSCN6373 (Kopiowanie)

68

Biologia - repetytorium dla kandydatów na akademie medyczne

Ryc. 7-47. Wybrane zielenice:

1    - zawłotnia (Chlamydomonas) - pow. ok. 600 x;

2    - gromadnica (Pandorina) - pow. ok. 550 x;

3.4.5    - chlorella (Chlorella). pow. ok. 600 x:

3    - postać wegetatywna,

4.5    - powstawanie komórek potomnych;

6,7 - toczek (Vblvox): 6 - kolonia (pow. ok. 60 x), 7 - fragment kolonii (pow. ok. 500 x); c - chloroplast,

g - galaretowata substancja łącząca, j - jądro, p - pirenoidy, po - plamka oczna, r - wypustki prot opla/ma tyczne łączące komórki, s - ściana komórkowa, w - wić (J.D.)

rozmnażają się sposobem izogamii, anizogamii lub oogamii. U niektórych występuje przemiana pokoleń (cykl rozwojowy typu III), charakterystyczna dla roślin.

Wiele gatunków zielenic jest ruchliwych, poruszają się dzięki wiciom. Inne nie mają zdolności ruchu (dotyczy to zwłaszcza dużych plechowców). Wyróżniamy trzy klasy zielenic: zielenice właściwe (Chlorophycae). sprzężnice (Conjugatophycae) - które przez większość swojego cyklu życiowego są haploidalne, a zapłodnienie odbywa się poprzez zlanie (koniugację) cytoplazmy dwóch komórek - oraz ramienice (Charophycae).

Zielenice można też podzielić na trzy kierunki ewolucyjne, w zależności od ich organizacji komórkowej. Zielenice ruchliwe mogą być jednokomórkowe, jak zawłotnia (Chlamydomonas). kolonijne - jak gromadnica (Pandorina) lub toczek ( Volvox) - ryc. 7-47. U toczka kuliste kolonie złożone są nawet z 20 000 komórek i osiągają średnicę 0,5 mm. Duże zróżnicowanie morfologiczne wykazują też zielenice pozbawione zdolności ruchu. Najprostsze organizmy z tej grupy są jednokomórkowe - jak np. chlorella zwyczajna (Chlorella yulgaris), zamieszkująca wody słodkie (ryc. 7-47). Chlorella cieszy się w ostatnich latach dużym zainteresowaniem, ponieważ wyzyskuje 12-20% energii słonecznej (dziesięciokrotnie więcej niż rośliny!), zaś plon tego glonu jest 20 razy większy niż plon roślin lądowych zebranych z tej samej powierzchni. Odpowiednie uprawy chlorelli mogłyby zatem rozwiązać problem wyżywienia ludności: uprawa glonu na powierzchni równej 5,5% powierzchni Polski pokryłaby zapotrzebowanie na białko dla całej obecnej ludności Ziemi.

Jednokomórkowcem o prostej budowie jest też Chlorococcus. Glony należące do tego rodzaju żyją w wodzie słodkiej i w glebie: niektóre gatunki w symbiozie z grzybami tworzą porosty. Dermococcus żyje w sierści leniwców, nadając im zielonkawe zabarwienie, zaś pierwotek (Pleurococcus) na korze drzew.

Zielenice pozbawione zdolności ruchu mogą tworzyć nitkowate plcchy (np. wstężnica - Ulothrix, uwikło - Oedogonium czy też należąca do sprzężnic skrętnica-Spirogyra), przyczepione do podłoża noprzezkomórke czepna (ryzoidalna - rvc. 7-48). Inne gatunki mają plechę o budowie parenchymatycznej - np. jadalna sałata morska czyli ulwa sałatowa (Ulva). Zielenica ta (ryc. 7-48)

ttctt

Ryc. 7-48, Zielenice pozbawione zdolności ruchu: 1 - ulwa sałatowa (t-óu tacipca) - obraz makroskopowy. 2 - wstężnica t Ulolhiz.c) - obraz mikronkof*'*'* kr - komórka ryzoidalna. z - zoospora. 3 - pełzalku {CauUrpa /»Wi/zru>.

I - cząść liiciokszudtna. I | część lodygoksziałtna, r - ry/oidy (JDl