DSCN6369 (Kopiowanie)

64

Biologia - repetytorium dla kandydatów na akademie medycz,

Z rzęsistkami spokrewniona jcsl lamblia ielilowa (Lamblia intestinalis lub Giardia lamblla). Pierwotniak ten (ryc. 7-42) ma charakterystyczną budowę: zawiera dwa jądra i 4 pary wici: środkowy grzbietową, boczną i tylną. Od strony brzusznej występuje duży krążek czenny. za pomocą którego pasożyt przysysa się do błony śluzowej jelita. Lamblie dzielą się przez podział podłużny, a takie często przekształcają się w cysty, które wraz z kalem wydostają się na zewnątrz. Zarażenie pasożytem następuje przez spożycie cysty (wraz z wodą pokarmem). Według różnych danych uważa się, ii w naszym kraju około 50-80% ludności zakażonych jest lamblią Pierwotniak ten wywołuje lambliBSfc która w postaci ostrej objawia się biegunką nudnościami, wymiotami i bólami brzucha. Postać podostra i przewlekła lambliozy przejawia się częstymi, niespecyficznymi bólami brzucha, zapaleniami jelit, dróg żółciowych, trzustki. Zarażony organizm może też reagować na pasożyta odczynem alergicznym, przejawiającym się np. wysypką na skórze (pokrzywka).

Ryc. 7-43. Świdrowcc - pasożyty człowieka: a - świdrowicc gambijski (Trypanosoma gambiense), postać trypomastigota (najczęściej spotykana w osoczu chorych na śpiączkę), b - Leishmania donovani, c - Leishmania donovani wewnątrz krwinki białej:

I • jądro, 2 - mitochondriura (blcfariplast), 3 • ciało podstawne wici, 4 - błona falująca. S - wić,

6 - cytoplazma krwinki białej (JD).

Bardzo groźnymi pasożytami człowieka i innych zwierząt są świdrowce (ryc. 7-43). Świdrowięę gambiiski (Trypanosoma gambiense) i podobny doń świdrowiec rodezyiśki (Trypanosoma rhodesienst) wywołują u człowieka śpiączkę afrykańską • śmiertelną chorobę, która w przeszłości wyniszczała cale plemiona murzyńskie. Oba te gatunki pasożytów przenoszone są przez muchy tse-tse (Glossina Palpalis. Glossina morsitans i inne gatunki w zależności od rejonu geograficznego), które atakują człowieka (lub inne ssaki) i ssą krew. Najczęstszą postać świdrowca gambijskiego przedstawia ryc. 7-43a. Ma on wydłużony kształt (forma trypomastigota), jedno jądro, ruchomą witkę wychodzącą z ciałka podstawnego i na długim odcinku tworzącą błonkę falującą Świdrowce nie mają wodniczek tętniących ani pokarmowych (są im zbędne), zaś pomiędzy jądrem a ciałkiem podstawnym wici posiadają jedno mitochondrium (choć czasem tak olbrzymie, że ciągnące się przez całą długość

komórki). Mucha tse-tse jest ich żywicielem pośrednim: w przewodzie pokarmowym owada pasożyt przechodzi wielokrotne podziały. Po wstrzyknięciu do organizmu człowieka (wraz ze śliną muchy), świdrowce pasożytujączas jakiś w osoczu krwi i w limfic (do 2 lat), wchłaniając z otoczenia substancje pokarmowe i wydalając produkty przemiany materii. W zaatakowanym organizmie rozwija się pierwsze stadium choroby. Przejawia się ono wysoką gorączką bólami głowy i stawów, uszkodzeniem mięśnia sercowego, wątroby, śledziony, naczyń chłonnych i niedokrwistością W drugiej fazie choroby pasożyty przenikają do płynu mózgowo-rdzeniowego i wydzielane przez nic substancje zatruwają mózg. U chotych pojawiają się zaburzenia psychiczne lub okresy głębokiej śpiączki (na przemian z okresami pobudzenia, w których chorzy na przykład rzucają się przed siebie na oślep). Faza ta prowadzi do śmierci chorego.

Inny żyjący w tropikalnej Ameryce świdrowiec - Trypanosoma cruzii - wywołuje groźną częste śmiertelna chorobę Chagasa. Pasożyt wnika przez uszkodzoną skórę z kału pewnych pluskwiaków (w których pasożytuje). Inne świdrowce atakują też hodowane przez człowieka zwierzęta. Przenoszony przez muchy tse-tse świdrowiec nagany (Trypanosoma brucei) wywołuje groźną chorobę bydła zwaną "nagana”, przejawiającą się bardzo silną anemią. Trypanosoma eguipęrdum powoduje zarazę stadniczą koni i osłów. Choroba ta jest spotykana w Polsce; zakażenie następuje podczas stosunku płciowego zwierząt. U koni i wielbłądów w Indiach świdrowiec Trypanosoma evansi powoduj śmiertelną chorobę zwaną “suną",