DSCN6241 (Kopiowanie)

224

Biologia * repetytorium dla kandydatów na akademie medy*r$*

Substancję łączącą się z receptorem określamy mianem liyanda.

Ugandami zatem mogą być hormony, neurotransmitciy, przeciwciała, w pewnych okolicznościach także antygeny i inne związki.

Receptory w komórce - w zależności od ich umiejscowienia dzielimy na receptory błonowę. cvtoplazmntvcznc i jądrowe. Wysoce wyspecjalizowane i duże receptory narządów zmysłów rozwinęły się zazwyczaj z receptorów błonowych bądź cytoplazmatycznych.

Receptory błonowe podzielić można z grubsza na 3 rodzaje:

1. konały jonowe (działają one na zasadzie różnicy potencjałów bądź transportu czynnego - por. rozdz. S.4.4.3);

2. receptory działające za pośrednictwem białek G (wiążących nukleotydy guanozynowc) - tu należą receptory adrcnergicznc;

3. receptory o wewnętrznej aktywności kinaz.

Receptorem jest najczęściej jakiś enzym lub kompleks enzymatyczny. Po połączeniu z li ganiłem zmienia on swoją strukturę i katalizuje określoną reakcję chemiczną, np. rozpad ATP lub jego przekształcenie w tzw. cykliczny AMP. Powstały w ten sposób związek powoduje następną reakcję chemiczną, np. fosforylację odpowiedniego białka, co z kolei pociąga za sobą pobudzenie określonych funkcji metabolicznych.

sygnał zewnąbzkomóikowy

J

informator pierwszy (ligand)

receptor

plazmolomma

ł

cy łoplazma

informator drugi (np.: cAMP.cGMP, Ca2+, fosfatydylolnozytol)

i

informator trzeci (kinazy)

A zatem, jeżeli poszczególne substancje biorące udział w przekazywaniu informacji nazwiemy informatorami, to możemy wyróżnić informator pierwszy, drugi, trzeci i czwarty, tak jak to przedstawiono na ryc. 5-66.

Oddziaływanie receptorów i informatorów komórkowych prześledzimy wprawdzie tylko na jednym przykładzie, ale za to mającym największe analogie. Adrenalina jest jednym z hormonów, a zarazem ncurotransm i terem. Szereg komórek posiada receptory dla adrenaliny - tzw. receptory adrenergiczne. Receptory te podzielono na różne typy, co jednak nas w tej chwili nic będzie interesować.

1

■(domator czwaity (?)_

IRyc. 5 - 66. Odbieranie informacji przez komórkę i procesy wewnątrzkomórkowego jej przetwarzania, prowadzące do odpowiedzi odpowiedź ftz|olog>czna    fizjologicznej (JD).

Schemat oddziaływania adrenaliny na jeden z rodzajów receptorów adrcncrgicznych ilustruje ryc. 5-67. Receptor ten jest zbudowany najprawdopodobniej z kilku białek i wyróżnić w nim możemy dwie podjednóstki: regulatorowa i efektorowa. Podjcdnoslka regulatorowa znajduje się w zew nęlt znoi części plazrnolcmmy i ona właśnie łączy się z cząsteczką adrenaliny. Podjodnosik.ii elektorów*