DSCN6161 (Kopiowanie)

144

Biologia - repetytorium dla kandydatów no akademie mnlyrou

Czas trwania mitozy jest różny w różnych rodzajach komórek i u różnych gatunków - waha od kilkunastu minut do kilku godzin. Także poszczególne fazy podziału trwają różnie długo. W tabel, 4-111 zestawiono krótką charakterystyką poszczególnych okresów podziału mitotyczncgo i czas ich trwania. W danym przypadku hodowano komórki tkanki łącznej człowieka (fibroblasty).

Tabela 4-III. Krótka charakterystyka przebiegu kariokinezy w hodowli fibroblastów ludzkich

Okres	Czas trwania (min.)	Charakterystyka
Profaza	30-60	Wyodrębnienie się chromosomów
Mctafaza	3-10	Ustawienie się chromosomów w płaszczyźnie równikowej; podział na chromosomy potomne.
Anafaza	2-3	Wędrówka chromosomów potomnych ku biegunom komórki.
Telofaza	5-30	Odtworzenie jąder potomnych.

Po zakończeniu podziału komórka wraca w okres interfazy (czyli w stadium między podziałowe) bądź w okres postkinezy (co oznacza utracenie zdolności do dalszych podziałów). Dziś już jednak wiemy, że z fazy G₀ (postkinezy) komórki mogą z powrotem wejść w cykl komórkowy (np. limfocyty pod wpływem antygenów lub fitohemaglutyniny, komórki narządów miąższowych pod wpływem niedotlenienia bądź uszkodzenia części narządu - kiedy zachodzi regeneracja - albo też w wyniku działania niektórych witamin np. kwas foliowy). Wymaga to uczynnienia i regulacji szeregu przemian metabolicznych, czli tzw. programu pleiotypowego. Na program ten składają się:

1. synteza mRNA i rRNA (3-12 godzin),

2. synteza białek enzymatycznych i strukturalnych (12-36 godzin),

3. synteza DNA i histonów (18-48 godzin),

4. synteza białek wrzeciona i mitoza (24-72 godzin).

Interfaza dzieli się na trzy fazy, oznaczone od słów angielskich) literami: G,, S i G_r Dla łatwiejszego zapamiętania skojarzmy sobie te litery z określeniami polskimi (Gromadzeniem i Syntezą).

Włazie G, komórka gromadzi nukleotydy potrzebne do wytworzenia DNA. Komórka się powiększa, zachodzą w niej intensywne procesy metaboliczne. Niektóre związki chemiczne np. 5-fluorouracyl i metotreksat - hamują przejście komórki z fazy G, w fazę S. W fazie S następuje synteza siostrzanych chromatyd, a więc narasta w jądrze ilość DNA (co - jak pisałem - jest niezbędnym warunkiem rozpoczęcia kariokinezy). W fazie G^ komórka przygotowuje się do mitozy (gromadząc tym razem niezbędne substraty, głównie nukleotydy do budowy RN A i aminokwasy). W fazie tej zachodzi synteza białek wrzeciona podziałowego oraz nadprodukcja błon. Po zgromadzeniu niezbędnych substancji podział komórki może rozpocząć się od nowa. A zatem podziały mogą odbywać się cyklicznie, poprzedzielane okresami międzypodziałowymi (interfazami). Cykl obejmujący podział i interfazę (aż « rozpoczęcia następnego podziału) nazywamy cyklem komórkowym.

Postklneza, Liczne komórki organizmu ludzkiego dość wcześnie tracą zdolność dalsze?' dzielenia się i wkraczają w okres postkinezy. Trwa on do końca życia komórki. Im bardziej dam komórka jest wyspecjalizowana, tym wcześniej osiąga stadium popodziałowe. Na przykład komórki nerwowe¹ czy komórki mięśnia sercowego człowieka nie dzielą się tym samym nic mają nnvim'~ regeneracji i zniszczenie każdej z nich jest dla organizmu stratą, której nie można napraw ić

W tuku IW odkryto w organizmie dorosłej myszy obecność ncuroblasiów - komórek sduhiycb rkiprabw*

* it j.

Immótck nerwowych Ipr/ypautora)_