DSCN6692 (Kopiowanie)

(rtyhi) około 1/3. Szkielet podniebienia (twardego) stanowią kości (m. in. kość podniebienna). Nabłonek pokrywający podniebienie jest nabłonkiem wielowarstwowym płaskim rogowaciejącym. W tkance łącznej błony podśluzowej występują małe gruczoły ślinowe - tzw. gruczoły podniebien-ne(o charakterze śluzowym). Podniebienie w kierunku przedsionka jamy ustnej przechodzi w dzią-sl«(łac.:gi/igrva). Tym mianem określa się błonę śluzową pokrywającą wyrostki zębodołowe szczęki i część zębodołową żuchwy oraz szyjki zębów. Nabłonek pokrywający dziąsła jest nabłonkiem wielowarstwowym płaskim rogowaciejącym, zaś włókna kolagenowe błony śluzowej tworzą więzadła, łączące się z korzeniem zęba.

W dolnej części jamy ustnej znajduje się język (tac.: lingua). Jest to narząd zbudowany przede wszystkim z mięśni poprzecznie prążkowanych szkieletowych (mięsień podłużny górny, mięsień podłużny dolny, popizeczny i pionowy języka), biorący udział w procesach żucia, połykania, a także umożliwiający wydawanie artykułowanych dźwięków (mowa) i umożliwiający rozpoznawanie smaków. Mięśnie pokrywa błona śluzowa, na której występuje nabłonek wielowarstwowy płaski (rogowaciejący w części trzonowej i nicrogowacicjący na nasadzie). Przednie 2/3 długości języka określane jest jako trzon, a pozostała część jako nasada. Trzon od nasady oddzielony jest przez bruzdę graniczną, w której znajdują się brodawki okolone. Rozróżniamy obecnie pięć rodzajów brodawek językowych u człowieka: brodawki nitkowate, liściaste, grzybowate, okolone i piramidalne (te ostatnie, opisane w 2004 roku, być może nic u wszystkich ludzi występują). Brodawki nitkowate są najliczniejsze i znajdują się w zasadzie na całej powierzchni języka. Są one wysokie (do 3 mm), stożkowatego kształtu i nie posiadają kubków smakowych. Brodawki grzybowate są szersze, niższe (ok. 1,8 mm długości) i rozrzucone po całej powierzchni języka; posiadają kubki smakowe. Brodawki liściaste występują w tylnej części na brzegach trzonu języka. Posiadają one kubki smakowe, podobnie jak bardzo zbliżone do nich kształtem brodawki piramidalne. Te ostatnie są nieliczne, podobnie jak brodawki okolone, które w liczbie od 7 do 14 występują na brzegu bruzdy granicznej. Nazwa brodawek okolonych bierze się stąd, iż każda z nich otoczona jest płytkim rowem okołobrodawkowym, do którego uchodzą przewody wyprowadzające gruczołu tylnego języka. Wydzielina gruczołu ułatwia rozpuszczanie fragmentów pokarmu i kontakt wytworzonych w ten sposób substancji z kubkami smakowymi. Budowę kubków smakowych i sposób rozpoznawania smaków opisałem w rozdz. 8.7.1.2.

Zęby (łac.: dentes; I. pojedyncza; ząb - łac.: dens) występują u człowieka w postaci dwóch garniturów - jako zęby mleczne (łac.: dentes decidui) i zęby stałe (łac.: dentespermanentes)—chyba że doliczymy jeszcze trzeci garnitur, tzw. „sztuczne szczęki”, które możemy czasem otrzymać w późnym wieku w ramach zabezpieczenia protetycznego*. Wyrzynanie się zębów ponad powierzchnie nabłonka dziąseł określamy mianem ząbkowania. W pierwszym ząbkowaniu powstają zęby mleczne, w drugim - zęby stałe. Zębów mlecznych jest 20. Liczymy je w sposób następujmy: zarówno w żuchwie, jak i w szczęce od linii pośrodkowej ciała ku bokom (w lewo i w prawo); w ten sposób całe uzębienie (dwa łuki zębowe: dolny i gómy) podzielić możemy na cztery ćwiartki: lewą górną, lewą dolną, prawą górną i prawą dolną. W każdej ćwiartce wyrasta po pięć zębów mlecznych: dwa sieka-czc(zęby sieczne), jeden kieł i dwa zęby trzonowe. Pierwsze mleczne zęby (siekacze środkowe dolne) ■yrzynają się około 6 miesiąca życia; następnie wyrzynają się siekacze środkowe góme, potem Wkacze boczne, pierwsze zęby trzonowe, kły, a drugie zęby trzonowe w drugim roku życia. Wykształcone całkowicie zęby mleczne (posiadające korzeń) pozostają w jamie ustnej przez 2-3 lat, po rozpoczyna się ręsoipcja korzeni i po jakimś czasie zęby te wypadają. Zębów stałych jest 32; są ni dwa siekacze, jeden kieł, dwa zęby przedtrzonowe i trzy trzonowe w każdej ćwiartce. Najwcześniej (w 6-7 roku życia) spośród zębów stałych wyrzynają się pierwsze zęby trzonowe. Następnie pierw-**■ i potem drugie siekacze, później zęby przedtrzonowe, kły i zęby trzonowe. T rzcci ząb trzonowy >zw ząb mądrości - wyrzyna się dopiero pomiędzy 17 a 40 rokiem życia. Często zresztą zęby

JflllSgS pr/y»/lu4ci będzie można wyhodować sobie brakujące zęby, otrzymane / komórek macierzystych