DSCN7909

NAJSMUTNIEJSZY Z DZIENNIKÓW

Wydany w roku 1959 przez Instytut Literacki w Paryżu Rok złych ittrózb (1943) to bodaj najbardziej znany z dzienników wojennych Tadeusza Katelbacha'. Jego realizm, ale i tragizm można porównywać jedynie z opublikowanymi w roku 1940 Kartkami z pamiętnika (1 września -6 października 1939 r.) oraz niewydanym drukiem Dziennikiem emigranta wojennego. Wydaje się jednak, że w porównaniu do Roku złych wróżb zapiski zarówno z klęski wrześniowej, jak i z okresu zdrady jałtańskiej są o wiele bardziej optymistyczne. We wrześniu 1939 r. Rzeczpospolita została rozebrana przez Niemców i Sowietów, ale wojna dopiero się rozpoczęła. Za Polską ujęli się zachodni sojusznicy. To prawda, że wyłącznie w słowach, ale nawet dzięki temu wojna nie była już tylko „wojną polską”, a stała się wojną powszechną. W koalicji tkwiła cała nadzieja Polaków na odzyskanie własnego państwa. Powrót do wolnej Polski był dla Katelbacha wyłącznie kwestią czasu. Tych nadziei nie przesłoniła nawet klęska Francji w roku 1940.

„Wyobrażaliśmy sobie wówczas, że po zwycięstwie nad Niemcami wygląd Europy ulegnie oczywiście zmianie, lecz głównie w tym sensie, że

¹ Szerzej na temat Tadeusza Katelbacha: S. Cencklewicz, Tadeusz Katelbach (1897-1977). Biografia polityczna, Warszawa 2005. Katelbach przez cały okres U wojny światowej prowadził dzienniki. Dwa z nich opublikował jeszcze podczas wojny: Kartki z pamiętnika (1 września - 6 października 19)9r.), Paryż 1940 i U kresu drugiego etapu, Londyn 1942. Zapiski z lat 1940-1942, które miały ukazać się drukiem pod tytułem Szosa \ię skończyła, spłonęły po wojnie. Kolejny z dzienników - Rok złych utrdib (194))- ukazał się w 1959 r. w Paryżu. W 1983 r. ukazało się wydanie podziemne Roku złych u/rdib. Kontynuacją dziennika z 1943 r. są liezdroia („Zeszyty Historyczne", z. 43 1 z. 44, 1978), obejmujące lata 1944—1945. Ostatni z dzienników wojennych Katelbacha to Dziennik emigranta wojennego (194)), którego maszynopis znajduje się w zbiorach Instytutu Piłsudskiego w Nowym Jorku, a który nigdy nie doczeka! się publikacji.

5