DSCN7918

38

pisjąjc mułem. By podnieść niski poziom wody, wznoszona jest tama w celu stworzenia trwałego zbiornika, pod którego osłoną bobry bezpiecznie przezirrm. ją"

W zasiedziałych koloniach bobrów wychowujących młode potrzeba budowania utrzvmuje się w ciągu całego roku. Budowle są gorsze zwłaszcza w przy. pad ku pojedynczych zwierząt. W przypadku zwierząt młodych niedawno usa-modziełnionych łub dorosłych instalujących się w nowym miejscu potrzeba budowania objawia się w sezonie wegetacji w postaci małych zbiorów materiału, pozornie bezużytecznych, rozproszonych na zajmowanym terenie. W tym czasie bobry dokonują wyboru miejsca i rodzaju budowli. Motywacja podlega czynnikom zewnętrznym (np. długość dnia, zmiana diety) lub wewnętrznym (rytm fizjologiczny).

Ryc. 15. Bóbr na koronie tamy odbiera bodźce akustyczne i ruchowe (Richard, 1983}

W sprawie koordynacji działalności budowlanej wyłaniają się dwie kwestie, mianowicie jej mechanizmów i jej poziomu. Wrodzona inklinacja do budowy ujawnia się u bobrów' bardzo wcześnie. Niektóre zachowania związane z budowaniem występują nawet bez wody i bez materiałów, są bowiem automatyczne. Mechanizmy te występują u dorosłych bobrów i mogą być przedmiotem analizy przyczynowej. Badania nad bodźcami uwalniającymi i organizującymi na przykład budowę tamy dowodzą, że zasadni-1 czym, jeśli nie jedynym bodźcem jest przepływ wody (ryc. 15). Ciurkanie płynącej wody (wyzwalające bodźce akustyczne) stymuluje bobry do podjęcia działań zatrzymujących cieknącą wodę i zaczynają one szukać miejsca, gdzie będą budowały. Miejsce to znajduje się tam, gdzie prąd jest najsilniejszy, tzn. tam, gdzie nurt wody przełamuje się pomiędzy kamieniami na dnie rzeki lub na krawędzi tamy. Do tego miejsca kieruje się bóbr z ciężkim ładunkiem niesionym w pysku i w łapach (Richard, 1983).

O możliwościach uczenia się i dostosowywania bobrów świadczy stosowanie przez nie tzw. behawioru obejścia znanego u szympansów. Dowiódł tego Richard (1983) chroniąc wierzbę siatką drucianą u nasady (ryc. 16). Bóbr zgromadził materiał u nasady drzewa tworząc postument, by ściąć je powyżej poziomu siatki.    W:

Jeśli drzewko ciągnięte po ziemi stwarza opór, bóbr nie próbuje pokonywać go siłą, lecz najpierw szuka zaczepionych gałęzi, by je odgryźć, i dopiero potem wraca do transportowania.    _:

Należy stwierdzić, że bobry wykazują znaczne, jak na gryzonia, możliwości umysłowe. Podziw budzą rozmiary i skuteczność działania budowanych przez nie konstrukcji, a jeszcze bardziej ich zdolność dostosowywania się do nowych lub sztucznych warunków. Na te ostatnie bobry reagują nie mechanicznymi działaniami, lecz „obejściem”, co nosi znamiona inteligencji. Ponadto, bóbr jest silnym i zdrowym zwierzęciem i ma dobry charakter.

Ryc. 16. Behawior obejścia stosowany przez bobry (Richard, 1983)

Interakcje zachodzące pomiędzy osobnikami w populacji bobrów kanadyjskich badał Busher (1983). Oto jego wnioski z tych badań: „ogólna częstotliwość interakcji malała wraz z wiekiem zwierząt. Młode wykazywały największą ich częstotliwość, a dorosłe - najmniejszą. Starsze zwierzęta obydwu płci były adresatami większej liczby interakcji niż inicjatorami, a młodsze (bobrzęta i jednoroczne) inicjowały więcej interakcji niż ich otrzymywały. Interakcje były na ogół kierowane przez młode zwierzęta do starszych. Interakcje typu: dominacja -podporządkowanie, były rzadko obserwowane pomiędzy zwierzętami w tym samym wieku, a starsze zwierzęta zawsze dominowały nad młodszymi. Nie obserwowano hierarchii dominacji ze względu na płeć. Uznano, że w populacji bobrów występuje hierarchia oparta na wieku”.

Niezależnie od patrolowania i obrony swoich terytoriów rodzinnych, bobry inwestują wiele energii w przekształcanie środowiska, czego dowodzą ich nory, żeremia, tamy, kanały, rowy podwodne, szlaki i kopce zapachowe. Ich przywiązanie do stanowisk jest silne i dlatego reakcje na obce zapachy są gwałtowne, stereotypowe i przewidywalne. Reagowanie na obce znaki zapachowe i ich zacieranie jest dla bobrów pilniejsze nawet od żerowania, które normalnie jest pierwszą czynnością po opuszczeniu schronienia wieczorem. Bardzo rozwinięte gruczoły prepucjalne, budowanie kopców do znakowania zapachem oraz wysoki priorytet behawioralny znakowania stanowią jeden z najbardziej rozwiniętych sposobów feromonowego porozumiewania się wśród ssaków (Muller-Schwarze i in., 1983). System ten służy strategii tworzenia silnych, długotrwałych grup rodzinnych trwale okupujących areał.

Interakcje agresywne obserwowano u bobrów niemal wyłącznie w związku z konkurencją pokarmową (Jenkins i Busher, 1979). Inne, znane zachowania społeczne to wzajemne czyszczenie futra, dotykanie się nosami oraz zapasy i taniec. Dwa ostatnie rodzaje zachowań można uznać za zabawę. Są one rzadko obserwowane.