DSCN7938

76

a na przyległym do wlotu odcinku o długości 1-1,5 m nawierconych jest 200 do 300 otworów o średnicy ok. 2 cm.

Bóbr w krajobrazie rolniczym

Postępy cywilizacji, połączone z przekształcaniem przez człowieka środowiska naturalnego, postawiły dzikie zwierzęta przed alternatywą: przystosowanie się do zmienionych warunków bytowania lub ustąpienie ze sceny życia. Bóbr przetrwał kryzys ekologiczny i dzięki nabytym przystosowaniom rozpoczął rozszerzanie areału swego występowania (Żurowski i Gulewicz, 1986). Budowane przez człowieka kanały i rowy melioracjne ułatwiły mu to zadanie. W Rosji stwierdzono gwałtowny wzrost liczebności bobrów po przeprowadzeniu prac melioracyjnych i utworzeniu rozległej sieci rowów i kanałów. W ciągu 4. lat przyrost stanowisk na terenach zmeliorowanych w porównaniu ze stanem sprzed melioracji wyniósł 770%. Przeciętna liczebność rodziny wzrosła z 3,6 do 5,1 osobników.

W Polsce Żurowski i Siuda (1985) również stwierdzili intensywne wykorzystywanie przez bobry systemów melioracjnych do poszerzania areału występowania gatunku. Obecnie stabilizująca się populacja, wypełniwszy dogodne stanowiska, wychodzi poza tereny zalesione i zasiedla krajobraz rolniczy. Świadczy o tym kolejność zajmowania środowisk na Pojezierzu Suwalskim (Żurowski i Kasperczyk, 1986).

Na Pojezierzu Brodnickim bobry zasiedliły nawet małe zbiorniki wodne w otwartym krajobrazie rolniczym łącząc je ze sobą kanałami. Swą działalnością stworzyły warunki sprzyjające rybom (stały się możliwe połowy) i ptactwu wodnemu, głównie dzikim kaczkom i łabędziom. Eksperyment brodnicki dowiódł też, że bobry mogą bytować w zabagnionych terenach śródpolnych, byle były one zasobne w żer zimowy. We współczesnym krajobrazie stanowiska śródpolne mogą stanowić element łączący izolowane dotychczas populacje w zwartą całość. Problem stanowić mogą szkody rolnicze (zjadanie buraków cukrowych, kukurydzy, warzyw, zatapianie łąk i upraw, zgryzanie drzew owocowych).

Występująca w latach 1982-1984 susza spowodowała przerwanie wodnych szlaków komunikacyjnych między bagnami i ciekami wodnymi w rolniczym krajobrazie Pojezierza Brodnickiego (Żurowski i Gulewicz, 1986). Gdy bagna wyschły, bobry kopały bardzo głębokie rowy i kanały sięgające 2 m poniżej powierzchni dna wyschniętych dołów potorfowych. Zachowywały niezbędną do przeżycia ilość wody. W pełni lata intensywnie cięły wierzbowe gałęzie, by przykrywać nimi odsłonięte przez suszę kanały. W magazynach zapasów zimowych, oprócz gałęzi, gromadziły buraki cukrowe. Z braku wody musiały jednak zrezygnować z zatapianych magazynów i zapasy na zimę gromadziły w podziemnych norach.

Podobnie w Bawarii bobry udowodniły, że potrafią przeżyć w bezdrzewnym stepie rolniczym odżywiając się burakami cukrowymi i kukurydzą (Schwab iDietzen, 1992).

Na terenach rolniczych, które utrzymują 1/5 niemieckiej populacji bobrów (Heidecke i Klenner-Fringes, 1992), żywią się one głównie burakami, kukurydzą i różnymi zbożami w fazie dojrzałości mlecznej. Pokarmu drzewnego dostarczały topole z pasów wiatrochronnych oraz drzewa owocowe z sadów.