DSCN7940

80

BI

Ryc. 23. Rozmieszczenie i liczebność bobrów na Pojezierzu Suwalskim w 1977 i 1985 r. (Żurowsld i Kasperczyk, 1986)

W tym samym z grubsza czasie podjęto inwentaryzacje bobrów europejskich w niektórych prowincjach w Szwecji (Hartman, 1994). Zastosowano tam jednak zupełnie inną metodę. Otóż do myśliwych polujących na łosie w 1976 r. rozesłano ankietę z następującymi pytaniami: 1) jaka jest powierzchnią objęta jego obserwacjami?, 2) ile czynnych kolonii bobrowych znajduje się na tej powierzchni? oraz 3) kiedy bobry osiedliły się na tej powierzchni? Ankietę tą powtórzono w 1987 r. Metodę testowano w terenie i stwierdzono jej rzetelność. Przyrost populacji w okresie 11 lat (1976-1987) wyliczano z wzoru:

r = [ln (AT/A/Jj)] / gdzie:

N, = liczebność w czasie t,

Nq — liczebność w czasie początkowym, t = czas.

Na Alasce w 1968 r. rozpoczęto inwentaryzowanie bobrów kanadyjskich wzdłuż 1000 km strumieni (Taylor, 1983). Na jej wynikach oparto gospodarkę bobrem.

Na Łotwie bobry europejskie inwentaryzuje się licząc stanowiska wzdłuż marszrut oraz wykorzystując coroczne liczenia zwierzyny na 1. marca (Balodis, 1990). Jako obsadę każdego stwierdzonego stanowiska przyjmuje się tam 4 osobniki. Wyniki nanosi się na mapy o rastrowej sieci 10 X 10 km.

W Niemczech inwentaryzację bobrów europejskich prowadzą organy ochrony przyrody, a jej wyniki są corocznie nanoszone na mapy o skali 1:25 000 (Piechocki, 1989). Liczenie stanowisk prowadzi się zimą i kończy w marcu.

W Rosji do inwentaryzacji bobrów stosuje się helikoptery i samoloty. Dla celów praktycznych ustala się liczbę i rozmieszczenie stanowisk bobrowych. Ta liczba jest następnie mnożona przez 4 i służy jako oszacowanie liczebności bobrów.

Dla celów naukowych została opracowana metoda oparta na liczeniu wszystkich wyjść na ląd, tropów, przechodów, zgryzów i innych dowodów obecności bobrów oraz na obliczeniu tegorocznych zwierząt w każdym stanowiska (Dez-kin i in., 1986).

Na rozległych, otwartych obszarach Kanady prowadzi się inwentaryzację domków bobrowych z powietrza. Jesienią 1977 i 1978 r. przeprowadzono taką inwentaryzację na powierzchni 2600 km² przeznaczonej do zatopienia przez zbiornik wodny (Courcelles i Nault, 1983). Latano nad strumieniami oraz brzegami rzek i jezior. Helikopter Bell 206 latał na wysokości od 15 do 150 m z prędkością około 120 km/godz i pokrywał lotem powierzchnię blisko 45 knr w ciągu godziny. Obserwatorzy byli rozmieszczeni po obydwu stronach maszyny. Wyniki nanoszono na mapy w skali 1:50 000.

Wyniki zweryfikowano na ziemi. Stwierdzono, że ok. 29% domków zostało pominiętych przez inwentaryzację z powietrza a znalezionych później przez traperów na ziemi. Ten margines błędu jest porównywalny z błędami 27,3%. 30,1% oraz 33,6% uzyskanymi w Nowej Fundlandii. Żeremia nie do£rzcżooe podczas inwentaryzacji z powietrza były prawdopodobnie ukryte przez roślinność. Na przykład w 1978 r. pominięto 25% żeremi umieszczonych na małych strumieniach, 21 % znajdujących się na jeziorach i 19% - na rzekach. Jedynie 8% żeremi zidentyfikowanych podczas inwentaryzacji jako aktywne było w rzeczy wistości opuszczone, co stwierdzono podczas odłowów.

W Ameryce Północnej stosuje się obecnie w północnej części zasięgu bobrów liczenie na ziemi lub z powietrza zimowych magazynów, żeremi i innych oznak zasiedlonych stanowisk (Brown i Parson, 1979). Inwentaryzację tę prowadzi się po opadzie liści a przed zamarznięciem wód (wrzesień — październik). W południowej części areału bobrów oszacowania z powietrza są mniej dokładne, gdyż pokarm nie jest magazynowany, a duża część populacji bobrów mieszka w norach nie budując żeremi. Wskaźnikami są wówczas tamy, żeremia i stawy bobrowe.

Ogólną miarę zagęszczenia populacji bobrów może dać również interpretacja zdjęć lotniczych (Hill, 1982). Fotografie ukazują zmiany w krajobrazie i spiętrzenia wód. Stanowią one dokumentację histoiyczną zachodzących zmian, a także dokumentują straty w postaci podtopionych drzewostanów.

W Polsce wynaleziono także oryginalną metodę inwentaryzacji młodych bo-brząt w żeremiach i norach (Żurowski, 1979). Metoda polega na 1/2-godzinnym