DSC
31 (9)

dr rHSuction. c’rst encore la tor me premiere qu'ont revćtu« dautres ca-U-gorie* quj /onctionnent toujours dana not esprits: cc-lir dr substance et dr csuse_"

n l. I>vy-Bruhl: Lr* Fonetions Mentalet daru let Sociłtśt Inferieuret, Pan* 1912.

» Odnośnie do psychologii tetraktyt patrz: Dos Ce/ietmnt* der yoldenen BI u te. s. 21 i nast Die lieztehungen ruńtchen dem Ich und dem Unbetrut-sten. 1950, s. JM I nast. Gra. Wrrkr, t 7, paragr. 374 i nast; J.W. Hauer; Symbol^ und Erfahrung det Selbtiet in der indo-aritchen Myttik, 1934.    •

ⁿ Serię tych snów znajdzie czytelnik w Ptychologie und Alchemie, 1952, a. 79 I nast. Gra. Wrrkr, t 12, paragr. 52 i nast

® Doskonale przedstawienie tego problemu w: M. Majer: De Circulo Phyrtco Quadrato, 1616.

* „Bóg jest duchową (geometryczną) figurą, której centrum jest wszędzie, obwód zai nigdzie”. Por. Baumgartner: Die Philozophie det A la nut de Inrulit, 1896, II, a. 118.

“ R-W. Emerson: Ettayt, 1903, I, s. 301 1 nast

** Platon: Ttmaiot, 7; J.C. Steebus: Coelum Sephiroticum, 1079, s. 15 C.w okrągłej sferycznej postaci”).

* J-C. Steebus: Coelum Sephiroticum, s. 10. („Ze wszystkich postaci okrągłą jest najprostsza i najdoskonalsza i spoczywa w jednym punkcie”); M. Majer (De Circulo, s. 27) powiada: „Circulus aeternitatis symbolem sive punctum łndivisibile” („krąg jest symbolem wieczności albo punktem niepodzielnym”). Odnośnie do „okrągłych elementów” por.: Turbo Phu lotophorum, Senno XLI (ed. J. Ruska, s. 148;, gdzie wzmiankowane jest .yotundum, quod in quatuor vertit” („krąg, który zmienia kruszec w czwórkę”). Ruska powiada, te w źródłach greckich żaden podobny symbol nie występuje. Nie ;est to całkiem słuszne, spotykamy bowiem orocycley ozpcr^jio w    Zosimosa (Berthelot: Collection det Anciens Alchimistet Crect,

1887, m, XLIX, 1). Być może, ta sama symbolika występuje również w rzKTjtu Zosimosa (Berthelot: dz. cyt., III, V bis) w postaci ru^erpuorej^kem co Berthelot tłumaczy jako „objet circulaire”. (Można jednak nie bez racji wątpić w poprawność tego przekładu). Jako paralelę należy raczej wymienić tzw. element omegi Zosimosa. On sam opisuje go jako „okrągły” (Berthelot, tamże, III, XLIX, 1). Idea twórczego punktu w materii wspomniana jest u M. Sędziwoja: Nouum. Lumen, w; Musaeum llermeticum, 1878, s. 559. „Est enim in quolibct corporc centrum et loeus, vel seminis seu spermatk punctum” (Mianowicie w każdym ciele istnieje centrum ai-bo miejsce, względnie punkt magiczny, czyli zarodkowy”). Punkt ten jest ^punctum ditnmtut fjrtum^,> '„punktem, który pochodzi od boga”) (tamie, i.

59;. Chodzi o doktrynę „panspermil”, o której Athanasius Kircher, S. J. (Mundut Subterraneui, Amsterdam 1878, s. 347) powiada: „Ex sacris itaque M osa i cis oraculis... eon siat, conditorem omnium Deum in prindpio rerum Mater.am quandam, quam nos non incongrue Chaotieam apel la mus, ez nihllo creasae... intra quen quicquid.. yeluti sub ***e*tfrfua quadam con-fusum latehat.„ yeluti ex subjacent* materia et Spiritus dlyini ineubitu

jam foecundata portea omnUu. eduaerlt- Malerlani vert Chaotieam non stati/n aboUr/it, led usque ad Muodi consummationem durarc vołurt. uti in primordiis rerum, .ta in bunc uvąue dietn, pampermia oram urn rerom refertam... <J. tak też wynika ze świętych objawień mojżetzowycb, ze-bóg na początku stworzył z nicości pewną materię, którą nie bez racji nazywamy chaotyczną— w które) to materii wszystkie rzeczy— ukryte byty i zmieszane, jak w jakimi « wszech nasienia*— jak gdyby następni— wydobył— wszystko z tej istniejącej już materii, która także była uprzednio zapłodniona przez ducha św— On jednak — bóg — nie usunął od razu tej chaotycznej materii, lecz zapragnął, by Istniała dalej, aż do końca świata. podobnie jak na początku, tak aż do dzisiejszego dnia jest ona pełna wszech-nasienia wszystkich rzeczy-*). Idee te prowadzą z powrotem do „zejścia* albo „upadku bóstwa* w systemach gnostycznycfa fpor. 7. W. Bussell: Religiom Thought and Heresy in the htiddle Ages, 191£, s. 5M i nast.); S.

Reitzenstein: Poimandres, 1904, %. 50; G.R-S. Mead: Pistis Sophia, 1921. u 30 i nast., 1 Fragments of a Faith Forgotten, 1904, s. 470.

ⁿ JEst in mari piscis rotundus, ossibus et cortlcibus carens, et habet n se pinąuedlnem" ł„Jest w morzu obła, tłusta ryba pozbawiona ości i łusek [tłustość - pierwiastkowa wilgoć = anima mundi uwięziona w materii]"). Allegoriae super Turbam w; Artis Auriferae, 1583, I, 141.

• Timaios, 7.

** Por. przypis 26.

*• „Nam ut coelum, quoad visibile, —rotundum in forma et motu— sic Aurum*. („Albowiem podobnie jak niebo, jak dalece daje się widzieć— ma kształt kręgu i kolisty ruch— takie też jest i złoto*). M. Majer; De Cir-cuLo, s. 39).

“ Rosarium Philosoph.orum (w: Artis Auriferae, 1593, II, s. 261). Traktat ten jest przypisywany Petrusowi Toletanusowi, który żył w Toledo około połowy XIII w. Jak się zdaje, był on bratem Amaldusa de VUlanova. sławnego lekarza i filozofa. Obecna forma Rosarium, oparta na pierwodruku z 1550 r., jest kompilacją I prawdopodobnie pochodzi nie wcześniej jak z XV w., chociaż pewne części Rosarium mogły powstać w początkach XIII w.

« Uczta, XIV.

** Petrus Bonus w: Janus Lacinius: Pretiosa Margarita Sorella, 1546. Odnośnie do alegorii Chrystusa patrz: Die bapis-Christus Parallele, w: Psychologie und Alchemie, 1952.

^u Tomasz z Akwinu: Aurora sive Aurea Hora. Pełny tekst w rzadkim wydaniu z 1625 r.: Harmoniae Imperscrutabilis Chymico-Philosophicae nve Philosophorum Antiąuorum Consentientium Decas L Pierwsza część traktatu. Tractatus Parabolarum, interesująca ze względu na swój JMuż-nlerczy* charakter, została pominięta w wydaniach z roku 1572 i 1593 w Artis Auriferae. W Codex Rhenocacensis. Zentralbiblłothek w Zurichu, brakuje około czterech rozdziałów Tractatus Parabolarum. Znajdujący uę w Bibllotheque Nationale Codez Pansinus Fond Latin 14006 zawiera pełny tekst Tractatus Parabolarum.

3IU