DSC
34

WYK I STYL „PRÓCHNA”

Inicjały M. Wawrzenieckiego z

| _wyd. Próchna

zaną z Lambrem jest możliwość odczytania słów Hertenstei-na („Życie samo jest karą w beznadziejnym poszukiwaniu, a wszystkie jego dary są nieczyste”, III, 5) jako aluzji do wypowiedzi bohatera poematu Słowackiego: „Paziu! daj mi czarę; [...] Ze nie zginąłem, życie mam za karę. A to piekielna kara niebios — życie...”¹⁴. Tajemnica przytoczenia z Beniowskiego rozjaśnia się po konfrontacji słów Borowskiego z tekstem oryginalnym. Aktor:

— Jeżeli masz zostać młodą I być taką, jak ta, co dziś żyje,

I być ochrzczona tą piekielną wodą,

Której pies nie chce, wąż nawet nie pije...

(I, 8)

Słowacki:

O! Polskol jeśli ty masz zostać młodą I taką jak ta być, co dzisiaj żyje?!

1 być ochrzczona tą przeklętą wodą.

Której pies nie chce, wąż nawet nie pije;

Jeśli masz z twoją rycerską urodą Iść między ludy jak wąż, co się wije;

Jeśli masz zrównać się z podstępnym Włochem:

Zostań, czem jesteś — ludzi wielkich prochem!¹⁵

W takim zestawieniu widać, że głównym pominiętym tutaj wyrazem jest słowo „Polska”. Słowacki miał na myśli i czasopismo emigracyjne („Młoda Polska”), i kraj pod zaborami. Berent mógł rozszerzyć te skojarzenia o nazwę ówczesnej generacji literackiej (Młoda Polska). Ten sam mechanizm pominięcia wyrazu aluzyjnego dostrzega się w cytacji ze Snu srebrnego Salomei: „I oto *-leci z szablą pan mój stary — złoty jak kudłaty Iew»” (I, 9). Znów trzeba przywołać szerszy kontekst do słów Borowskiego:

¹⁴    J. Słowacki, Lambro, powstańca grecki [w tegoż:] Dzieła wszystkie, pod red. J. Kleinera, t. II, Wrocław 1952, s. 41.

¹⁵    J- Słowacki, Beniowski, op. cit., t. V, Wrocław 1954, s. 60.