DSC
49 (15)

254 ,j oz; Grabski

zmarłej żonie. Zamyślona Cecylia duma nad przemijalnością życia, symbolizowaną przez kulę. Katalog wystawy tycjanowskiej, która odbyła się w Wenecji w 1935 r., wspomina o wątpliwościach co do identyfikacji małżonków jako a’Avalosów, przemilcza jednakże autoportretowe sugestie Hourticąa^,u. Tietze^{1 2 3 4} w swojej monografii Tycjana odrzuca tezę zarówno o pożegnaniu d’Avalosa z żoną, jak o pożegnaniu Tycjana z żoną. Odrzuca również sugestię Caglia i Valcanovera^,B, że portret przedstawia niejaką Cornelię, którą Tycjan malował (co wiemy z listu Federico Gonzagi z dnia 26 września 1530 r. do Sigismondo della Torre), przyjmuje zaś za najbardziej prawdopodobne, iż omawiane dzieło ma czysto alegoryczny charakter ^,fl. Podobnie .sądzi Ste-_panow ⁵. Zupełnie MZmt spojrzenie na obraz przynosi prp™ ^Hnrt-lauha ⁶- haidanz t£n^za.jmu.jący się wpływami    —

alchemii, magii, astrologii- — na. ,szlukLj3la styczne., próbuie tłu-maczyć obraz opierając J>ię_ na krystal^mancji, w której--kryształ, odgrywał-zasadniczą rojjg, W_Wenecii czasów Tycjana ..rzeczy-wi^

sztą Wenecja nie jest tu żadnym wyjątkiem, podobnie działo się w licznych miastach ówczesnej Italii i innych krajów Europy. Hartlaub odnalazł odbicie .tych praktyk w dekoracjach w^gipafi^e7~maIarstw^ie--Ś6iexirx5^T-m i -sztalugowym, wymienia też

reg-4nny-frh    ^rczosc — j^pp° zdaniem — zara

dza flflajnmoś4- praktyk tajpmnyrn. Przyjmuje na koniec, iż w obrazie Tycjana szklana, kryształowa kula w rękach kobiety służy takiemu -ęelotfd, jakiemu w okresie nanesanau ezgsfrp służył

iMundus amorigM — «amor rnundut*

ma

kryształ, tj, przepowiadaniu prrygy.łnęgi Motyw przyszłości z kryształu występował również w ówczesnej turze; spotkać go można m.in. u Boiarda, Ariosta i patrząca ^w kryształ zapadając w stan hipnotyczny. ^ czyi^pr-zes^eś^przyszbŚĄr a także .wydaczenLa ^ra7.n>:sz«< jącajsię gdzieś-dalako. Kryształ umpźliwia przaniagiP^ |§| || gg| sie i przestrzeni, zaś podobna pfpkty¹- można uzyskać |g|| HB z-pomoca kryształnwpj kuli,-leog. także lustra, czarki Z woda Ba kryształoaŁago-n-aegyłaia¹⁰. Szczególnig pro^ycpnnnu/anp ón Hi

dzenia przyszłości w krygy.tałnu/Pj kuli są dzieci i knh-^ **”*»• mienne. Hartlaub sądzi, iż obraz przedstawia męża z żoną, która przeczuwając, iż—jest—uz—ciąży-.—pp<na rrnslci pyta—krysztai

n przyszłość. Ou/^ troskę i melancholie riamy łflgpffzig EE aja t.rry &toeści4ańskie-..cnoty —    wiaro i israrfo^ja niosąca kosz

pełen kwiatów zapowiadających owoce... Być może kobieta z kulą — zdaniem tego uczonego — jest nośnikiem innych jaszcze znaczeń, bowiem, już od średninwi ecza ż^yEigjrciadło;-krysT^aj i ifc sa były atrybutami Prudencii — czyli Rozsądku fRn gtropnd^Ł, Przezorności!, a także atrybutami Melancholii Chodziłoby więc tutaj raczej — jak mniema ów autor — o połączenie pprsonifi-Jfcacji -jyr^la-ngh^na-PnH^nrja niż 0 przedstawienie Fortuny—um. YanUas, jak-chcieli inni. Priifipnrji j Melancholii bliskie są Q*ge trzy cnoty. One przypominają o obowiązkach małżeńskicn; „małżonkowie piminnó-się ke&kać i ufaó-sobie lyzajemnie; zw^;azpk ^łcn \yinrna^ripphf^xrfló-_nadzi e ja, nadzieja 08 IżpSgą przyszłość 3 nadzieja na owoce, które ma wydań kwiat-ieh -aaiłnści Takie odczytanie treści obrazu przez Hartlauba nadaje mu charakter jakby mora-Jitetu—

Także Liselotte Móllner ^{7 8} uważa, iż mamy do czynienia z na-

1

   Mostra di Tiziano. Venezia 1935. s. 70, nr 30; „...si dubita che il guerriero sia d'Avalos [...] cosl la donr.a eon la sfera di vetro anziche un ritratto di donna dovrebbe essere TAliegoria della Fortuna...”

2

H. Tietze Tizian, Leben und Wenz. Leipzig 1936. t. 1, s. 161.

3

C. Cagli, F. Valcanover L’Opera completa di Tiziano. Milano 1060. s. 106, nr 145.

4

Tietze, op. cit. t. 2, s. 306.

5

G. Stepanow Tizian. Leipzig 1941, s. XX.

6

*■ G. F. Hartlaub Antike Wahrsmngsmotwe in Bildern Tizians. „Pan-theon” t. 28, 1941, s. 250 - 253.

7

*• Te właśnie przedmioty dostrzec można na kopiach i replikach obrazu Tycjana. Por. Alegorie w Alte Pinakothek w Monachium czy w Kunst-historisches Museum w Wiedniu (W. Suida Tiziano. Roma 1935. pl. CCII. a, b oraz CCXV b).

8

l, Mollner Bildgeschichtliche Studien su Stammbucńbildem. Die Kugel nls Vanitassymboi. „Jahrbuch der Hamburger Kunsisammlung*®" t. 2. 1952, s. 157 - 177.