DSC99 (8)

(ludzie, firmy, komputery) jest połączonych z wieloma innymi węzłami, zwykle dzięki wielu więzom, które krzyżują się z inny* mi więzami, łącząc się z kolejnymi węzłami, czy też punktami węzłowymi Do opisu tego rodząju układu i konfiguracji wzajemnych powiązań używanych jest wiele metafor - i istotnie „sieć”

(network) stanowi jedną z nich, włącząjąc w to siatkę (lattice), pąjęczynę (web), czy matrycę (matrix) - a każde z tych pojęć stara się oddać logikę zdecentralizowanej, rozprzestrzeniającej się struktury powiązań, która określa istotę sieci. Metafora matrycy jest szczególnie trafna w świetle tego, jak pojmowana jest teza o sieci towarzyskiej. Matryca pochodzi od łacińskiego słowa mater, oznaczającego „matkę”, a jego pierwotne znaczenie określało noszenie w łonie: możliwe, że sieci są macicą, w której powstanie jakościowo nowa forma społeczeństwa. Społeczeństwa, w którym tożsamość, polityka i ekonomia zostały ukształtowane oraz działać będą jako układy sieciowe. Jest to kwestia, która ząjmąje ważne miejsce w dyskusji nad ideą społeczeństwa sieci, a krytyczna analiza tego pojęcia oraz jego różnych aspektów bę-* dzie tematem tej książki.

W dalszej części tego rozdziału wrócę do dokładniejszej analizy natury formy sieciowej, omówienia kluczowych składników tezy o społeczeństwie sieci, oraz ząjmę się krótko kwestią tego, jak owe elementy, ujęte w aspektach ekonomii, polityki, tożsamości, mieszczą się w holistycznym obrazie współczesnego społeczeństwa. Zanim jednak do tego przejdziemy, dobrze byłoby 1 umiejscowić tezę na temat społeczeństwa sieci na tle dyskursów I i teorii, które uwydatniły się (w niektórych przypadkach jedynie ;| po to, aby potem osłabnąć) w ostatnich dekadach dwudziestego J wieku, kiedy to teoretycy podejmowali próby uchwycenia dyna- J miki społecznej, politycznej i ekonomicznej tego momentu histo- 1 rii i nadania jej kształtu.

Co kryje się w nazwie?

Władza związana z nazywaniem jest poważna. W chrześcijańskiej wersji aktu stworzenia, Bóg dał Adamowi władzę nazy- I wania innych stworzeń, co wyraźnie oznaczało jego dominację ii

nad nimi (Genesis 3: 19-20). Thomas Hobbes w swoim siedemnastowiecznym arcydziele Lewiałan twierdzi, że są to nazwy, które uniwersaliząją to, co unikatowe, jednostkowe i szczególne, oraz które ustanawiąją prawdę wtedy, gdy są przyporządkowane używanym przez ludzi stwierdzeniom (1954: 27-29). Stąd nadawać czemuś nazwę to wyrazić panowanie nad tym, ustanawiać to jako prawdę, co oznacza poważną władzę. Ci, którzy próbują nadać nazwę jakiejś erze, poszukują pewnej jedności lub gromadzą jej cechy szczególne, aby ustalić prawdę na jej temat, a także rozszerzyć zakres pewnej kontroli nad jej dynamicznymi działaniami, poprzez zrozumienie ich w takim stopniu, który umożliwia określenie ich w sposób zrozumiały i przekonujący. Mówiąc to, trzeba wziąć pod uwagę istotne rozróżnienia dotyczące podejmowanych wysiłków. W niektórych przypadkach nazwy nadawane epokom są ideologiczne o tyle, o ile opisują świat jako taki, jakim nadawane nazwy chciałyby go widzieć, odnosząc to do swoich nąjbardziej naiwnych wyobrażeń. Całkiem możliwe, że nazwy takie jak oświecenie czy też społeczeństwo wiedzy (Knowledge Society) podpadają pod tę kategorię. Poza tym, nazwy potrzebną bardziej obiektywnego, bezstronnego opisu, osadzonego w tradycji socjologicznej. Czasem nazwy są wynikiem próbującej ogarnąć całość medytacji nad dawno minionymi okresami historycznymi, która trwa odkąd przekazywana jest wiedza na ten temat. W niektórych przypadkach ci, którzy nadąją nazwy epoce, odnoszą siebie samych do teraźniejszości lub też, co bardziej ryzykowne, do przewidywanej przyszłości. Ostatecznie, różne nazwy epok uwydatniają odmienności, które różnią je od siebie pod względem ich rodząju - niektóre mówią o organizacji ekonomicznych stosunków produkcji (Era Przemysłowa), inne odnoszą się do działalności politycznej (Era Rewolucji), jeszcze inne do struktur społecznych (Społeczeństwo Masowe).

Okres poprzedź ąjący przełom tysiącleci również nie może się uskarżać na brak prób określenia go mianem epoki. James Beni-ger w swojej książce The Control Reuolution (1986) tworzy listę nie mniej niż siedemdziesięciu pięciu różnych przykładów w literaturze naukowej i popularnej pomiędzy rokiem 1950 a 1985, z których każdy stanowił próbę scharakteryzowania tego, co zostało postrzeżone jako rozstrzygąjący i transformatywny rys

U