utraciwszy to, co jego, znajduje się eałkowackna lasce Boga I frczywiścic czuję, sięjąk „grzesznik", nonie-s* pn?hn^n loj \ wszystkiego, co dobre, i tylko dzięki litości alty łasce Boga mo- | ZC on odzyskać to. co jedynie decyduję o ;■ ;o :złow k r I aby przekonać Boga, by oddał mu trochę jęp miłości, mu>i on mu dowieść, jak bardzo jest pozbawiony tej miłości; aby przekonać Boga, by pokierował nim swą najwższą mądrością, musi mu dowieść, jak bardzo jest pozbawiony aj mądrości, kiedy zostanie pozostawiony sobie samemu.
Ale ta alienacja od swych własnych sił poaoduje nie tylko to, że człowiek czuje się niewolniczo zależny cu Boga, jest ona także przyczyną tego, że jest on zly. Staje się cżjwiekicm pozbawionym wiary w swych bliźnich lub w siebie samego, pozba-■ wionym doświadczenia swej własnej miłości, swj własnej siły rozumu. W rezultacie pniawki sio mzc-p-i y.: • —r. > '■ -
te”, a *vm m śu-ięfk-irC’—W .świpi-je czlowii .-: ciała bez mii.sc:
——
w tym wycinku swego życia, który rezerwuje da religii, czuje' się grzesznikiem (którym rzeczywiście jest, pniewa ż żyć bez miłości-to tyle, co żyć w grzechu) i próbuje odrskać trochę zc swego utraconego człowieczeństwa pozostając wkontakcie z Bogiem. Jednocześnie usiłuje on uzyskać przebacznie, podkreślając swą własną bezradność i bezwartościowo^ W ten sposób próba uzyskania przebaczenia przynosi w rezirbcie zaktywizo-wanię tej samej postawy, z której wywodzą :.-ę jtg<> grzechy. Człowiek stoi przed bolesnym uyiemntcnT Irr. bas lz.:c eh wal: Boga. tym bardziej staje sit - sty Im b 'je ^ę. P->'>
tym bardziej czuje się grzeszny. Im bardziej • się grzeszny, tym bardziej chwali Boga — i tym mniej slip się zdo::n odzyskania siebie samego.
Analiza religii nie powinna zatrzymywać st- na odsłono tych procesów psychologicznych przebiegających wewnąn z czio-wieka, które stanowią podstawę jego doświadczma ickgijncg-', musi ona iść dalej i odkryć warunki, jakie pr;r--zyniaj« Slt= - > rozwoju struktury charakteru, bądź to autorótNuiwgi-. oą---leż humanistycznego, z których wyrasta lózngo ioJ.-.iji.‘ świadczenie religijne. Taka socjo-psychologiezn analiza pize-kracza jednakże zakres niniejszej książki. Mena je "
krotce omówić sprawę zasadniczą. To, co ludacmj ą
i
153