DSC80

podstawowe — ,*e psychologia, aie

znaków do |____

Wschodu, ale i z

MC

r. z rodbn-

7*f SZ

Conrad ^ ndt jako Cdamek imifcini w riawwMtiIfanta;nŁMtM

ję?22^!’ m* ^Hu*° ■“ j**

.^p^Kbuch dobra. Wybuch SŁ" tym śmiechem? żyiir jj, źc nie tylko z Bali * utr *m-łgircity- mityczny. ^ ** Igielny. jak sen przema-

jm. .;    j _r, środka fcu 'iciPr^rsldet romantyczne; trady-^•■S^wlko z prawieków, lecz hi., ' _wićioi dziewiętnastego. Teatr jff¹ „ pjojetó śmielszy i dziw-l/W** niż wszystko, co we Francji _CI3sss pisał na scenę sam * ^ i cała „szkoła romanty czna"'.

K^u"°, „reecież tylko powieść?

Ale⁸-' t

Wydaje mi się, że można by w . ■ :Lt, fcułtury wyodrębnić zjawisko prości teatralnej”. Nazwę pożyczy-Jn od Bu&akowa. ale samo zjawisko ^st dawniejsze. Chodzi o powieść, gńej fabuła związana jest z teatrem w sposób, że pozwala wpleść w Tarację wiele eseistyki teatralnej, a fakfe projekty i marzenia. Powieści •wmlne w pewnym sensie zastępują fpiirr taki, jakiego nie ma. jakiego brak piszący odczuwa. Dlatego, sądzę, powieści teatralne bywają bardziej odważne i bogatsze, a może też bardziej ponczające niż to. co da się wyde-dukować z historii realnych scen.

Powieścią teatralną jest Wilhelm Meuter Goethego: są tam opisy przedstawień Shakespeare’a, jakich ** znała ówczesna scena, a bohater ptzez aktorstwa dochodzi do pozna-^2,2 samego siebie. Inną powieścią teatralną jest Parma de Maupin. ponieważ zawiera pewną koncepcję życia i sztoki zarazem, koncepcję, która została wyrażona przez opis amatorskiego przedstawienia dwóch zmieszanych dramatów Szekspirowskich. Jakąś rozrzuconą po całej jego prozie powieść teatralną wyczytać można również o E.T A. Hoffmanna. Powieścią teatralną jest rozdział poświęcony teatrzykowi Kwintofrona Wieczoro wieża w Nienasyceniu; badano, jak się ma ten opis do własnych sztuk Witkacego. Pewnie znalazłoby się więcej przykładów. Nie każdą powieść, której miejscem akcji jest teatr (na scenie i za kulisami), można nazwać powieścią teatralna w takim sensie. Taką tylko, w której opisy przedstawień i teatrów nieistniejących mają się do rzeczywistości jak teatr do „sobowtóra”.

Prześledzenie rozwoju powieści teatralnej oraz jej postaci w ciągu wieków, zbudowanie historii tranów imaginacyjnych wydaje mi się interesującym i ważnym dopełnieniem współczesnych badań teatrologicz-nycfa. Człowiek śmiechu to nie tylko jedna z najpiękniejszych powieści teatralnych, ale ważne dopełnienie dzie-