DSC$

równikami WnoM ten można uzyskać przez obniżanie wynagrodzeń, pod-wytazanie norm pracy, pogorszenie warunków pracy itp . co jest prun. pracowników oceniane jako obniżanie ich pozycji społecznej Można «? sytuację symbolicznie zapisać następująco.

TE^ł o Z5J • PO constj

Stabilizacja zadowolenia społecznego (ZS ° const), przy podwyższaniu efektu In hmcznoekonomu /nego, musi się wiązać ze wzrostem poziomu organizacji produkcji:

TE! u ZS (const i - POf

Przy trudnościach w pozyskaniu wykwalifikowanych pracowników w warunkach dużych efektów techniczno-ekonomicznych firmy, często zakłada się wzrost zadowolenia społecznego przy osiągniętym efekcie techniezno--ekonomicznym (TE = const), co także wymaga podniesienia poziomu organizacji produkcji:

TE(const) u ZSI - POI

Przy przechodzeniu w naszym kraju do gospodarki rynkowej istniejące sysłrmy produkcyjne nie mogą sprostać wymaganiom rynku, na którym pojawiła się konkurencja firm zagranicznych Mamy przestarzały potencjał wytwórczy oraz zmniejszają się możliwości sprzedaży przestarzałych wyrobów, co wypływa na pogorszenie efektów ekonomicznych. Powoduje to obiu/anic płac pracowników i prowadzi do niezadowolenia, co objawia się strajkami, sprzeciwem wobec kierownictwa firmy i obniżeniem poziomu organizacji produkcji. Sytuację tę można zapisać w postaci:

TE; uZSJ ■ POl

Jest to sytuacja niekorzystna i należy ją zmienić, na co są potrzebne nakłady kapitałowe. Konieczne jest podniesienie poziomu organizacji produkcji, PO, co umożliwi wzrost efektów techniczno-ekonomicznych i zadowolenia społecznego.

W organizacji produkcji według kryterium ZS tworzone są zespoły pracowników wykonujących cały proces produkcyjny lub jego część, w wyniku czego powstaje projekt, część, podzespół lub wyrób. Taka organizacja ma charakter przedmiotowy, co odróżnia ją od technologicznego charakteru zadaniowego przy kryterium TE. W organizacji produkcji zgodnej z kryterium ZS nadal skupiano się na uzyskiwaniu dużej wydajności pracy. Istotna zmiana w porównaniu z organizacją produkcji według kryterium TE dotyczyła głównie sposobu traktowania pracowników, lecz w małym stopniu wiązała się z potrzebami klientów i zmianami sytuacji rynkowej.

organizacji produkcji według kryterium ZS przedmiotowe /-vlinU wytwórc/e M stawiane zespołowi pracowników, którzy nie mu*/* p»*r*>-waf według narzuconego cyklu wytwórczego (jak przy kryterium Tt.j. lec/ niogą rrgulować tempo pracy w ciągu zmiany roboczej zgodnie z możliwościami wykonawczymi. Każdy członek zespołu może wykonywać wszystkie operacje technologiczne, a podział pracy jest dokonywany w zespole. Członkowie zespołu ucz* się wykonywania wszystkich czynności, mogą »»ę zastępować, a ich praca nie jest stale taka sama Współdziałanie pracowników w zespołach jest rozumiane jako zorganizowane działań*

/imerza|ace do wspólnego celu w wyniku oddziaływania na siebie, współpracy. partnerstwa, możliwości udzielania pomocy innym członkom zespołu i, w razie potrzeby, uzyskiwania jej od innych, a także jako zbiorowa odpowiedzialność za wyniki.

Jednym z. czynników kształtujących zadowolenie pracowników są wynagrodzenia, więc zespoły wytwórcze walczyły o ich wzrost co prowadziło do wzrostu kosztów i cen wyrobów, a następnie - do ograniczania sprzedaży i trudności ekonomicznych firm. Ograniczyło to wprowadzanie organizacji produkcji według kryterium ZS juz na początku lat osiemdziesiątych XX w. Po około trzydziestu latach organizowania produkcji zgodnie z kryterium ZS okazało się, że dalszy rozwój takich systemów napotyka na poważne bariery. Bariery te mają charakter

□    techniczny, wynikający z niewystarczającej elastyczności systemów produkcyjnych;

□    ekonomiczny, wynikający z obniżenia produktywności systemów i wzrostu kosztów produkcji w warunkach realizacji programu ochrony socjalnej pracowników;

□    socjalny, wynikający z nadmiernego udziału załóg (związków zawodowych) w zarządzaniu firmą i produkcją, zmniejszenia roli właściciela i menedżerów.

Barier tych rue udało się przełamać, lecz postęp techniczny i rozwój informatyki umożliwił nową organizację systemów produkcyjnych. Pod koniec lał sześćdziesiątych XX w. były juz wytwarzane sterowane numerycznie centra obróbkowe, będące złożonymi obrabiarkami wieloczynnościowymi. Ich mankamentem były’ du2e rozmiary układów NC (Numtricai GmłnV). Zaczęto łez stosować komputerowe sterowanie numeryczne (Com-putfr Summcal Controł — CMC). Dzięki rozwojowi mikroelektroniki zbudowane' mikrokomputery, co umożliwiło miniaturyzację układów NC t zapisywanie w ich pamięci dużych programów. Można było sterować wieloma obrabiarkami jednym mikrokomputerem z odpowiednim oprogramowaniem Zaczęło automatycznie identyfikować materiały i automatyzować ich transport do linii wytwórczych. Zaczęto stosować komputerowo sterowane manipulatory’, zwane robotami przemysłowymi, a także roboty mo-