DSC�63

I w u ją to praob jawienie, aby dokonać najpiękniejszego dzieła, jakie ko może sobie wyśnić wierzący naukowiec: uzgodnić dogmaty I :ary z danymi metodycznej, indukcyjnej n-iul- i. Myśl ta \ >o rwała I Schmidta i kazała mu zwrócić się ku metodzie, która pozwoli uatować w sposób względny chronologię cywilizacji niepiśmien-J i.ych. W tym zamierzeniu przyszedł mu z pomocą Fritz Grabner. ^TTczony ten utrzymywał, żc znalazł sposób na określanie wieku poszczególnych ludów i ich kultur. Miał to być niezawodny I „chronometr etnologiczny⁷*. Sam Grabner z kolei nawiązał do I . ; i ::nego kulturoznawcy cywilizacji niepiśmiennych — założy-I c.* ia \y ILOO roku późniejszego Frobenius-Institut fur Kultur-Imorphoiogie —_L'.o Froboniusa. Ten ś '.    | i ławy airykanista

jako jeden z pierwszych zbunt się przeciw tyranii w etnolo-[ gti tzw. Elementaryedanke Adolfa Bastiana (patrz i j rozdział IV. s. B6 :    Kie chciał patrzeć na zróżnicowanie etnologiczne

twif* i. Jak ilastian, jako na geograficznie uwarunkowane odchy-Jtm* A .'-otypu psychologicznego „wiecznego człowieka”. Po-• L ■'« w .tj:o. przeniesione żywcem z teorii wzrostu orga-

bizony c ’ i /ad-itków poprzez wpływ środo-

i ;L nie i sadzało się Frobeniusowi z jego

własnymi studiami porównawczymi nad ku U itv.mi zachodnioDiry-

kańskimi i melanezy jakimi (189ft r.). Cóż bardzie] odmiennego krajobrazowo niż gorzcy Czarny Ląd, spieczony słońcem i pokryły oszałamiającą roślinnością, a rozrzucone bezładnie po Oceanie S kojnym wysepki i atole Melanezji. A jednak Fiobenius atwier-

u ego v. /- ■ * rca k u H u i o wefio/— zarówno w dziedzinie k "IBIPT' jak społeczncji mitologicznej. Zadziwiające

C tcgp ultury zbieżności pomiędzy Gwineą z jedne] strony a Hebrydami, Fidżi czy wyspami Salomona z drugiej naprowadziły badacza na śmiałą myśl, że mamy tu do czynienia z jakimś wielkim, wspólnym zespołem kulturowym, rozciągającym się piv.cz lądy i morza. Taki ól o wspólnym wielostronnym wzorcu kulturowym, nazwał Frobenius kręgiem kulturowym (Kulturkrcis) i ukazał ciekawy te-■vczy: wykrywanie dalszych kręgów kulturowych, ich jar ięgów i powiązań. W ten sposób został położony kamień węgielny pod „monumentalny gmach pełnej historii ludzkości’*, jak się wyraził uczeń Frobeniusa, etnolog i religioznawca frankfurcki, Adoll* Ellegard Jenscn¹¹. Uczeni, nastawieni dotychczas na szeregowanie kultur wedle, że tak powiem, „malejącej ohydy”, zwrócili się ku wykrywaniu kręgów kulturowych.

Grabner podjął się wypracowania reguł metodycznych dla tego niezwykle interesującego procederu badawczego. Nazwał ~ swą. metodę kulturowohistoryczną (Kulturhistorisćhe Methode) dla zaznaczenia, że „na inu-j:sce ewo 1 ucy\nych konstru. dzą... historyczne rekonstrukcję’* ^l2. Trzeba teraz było „niepisemne dokumenty kulturowe ludów prymitywnych z ich powierzchownej obokległości uporządkować na nowo. według głębiej sięgającej kolejności (ans ihrem flachen Nebeneinander in ein tie-Jreichendcs Nacheinander zu uerwandeln) i w ten sposób ustalić, skalę czaso wojorzy czy nową’’¹³. I Grabner wypracował szczegółowe założenia metodologiczne wykrywania przynależności danego fragmentu kulturowego do określonego kręgu kulturowego, wykrywania warstw kulturowych, analizy wytwórców nfteszanych, powstałych przez kontakty i przenikania. Ćo najwyżej zainteresowało Schmidta, to metoda ustalania względnej chronologiza-cji kultur, mierzenia czasu powstania uniweralnym „chronome-t r en i c t no 1 o gieznym".