ekonomika (79)

o i    w«ixihi

156

działalności występuje najliczniej i $q to przedsiębiorstwa prywatne, gdzie U Ul stenowi majątek jego właściciela, W żegludze Śródlądowej częściej spotkać zróżnicowane formy organizacyjno-prawne - sprywatyzowane p_r/ ⁵ siębiorslwa w formie spółek z aa i spółek akcyjnych (Odratrans, Żegluga By^ goska), przedsiębiorstwa prywatne (Żegluga Gdańska) i państwowe (Żegi^ Szczeańska). W transporcie kolejowym i lotniczym potrzeby kapitałowe pro? dzenia działalności oraz trudności z prywatyzacją spowodowały, że na ty* rynkach dominującą rolę odgrywają spółki akcyjne z udziałem kapitału stwowego (transport lotniczy) lub w całości należące do skarbu państwa, Z ^ przedsiębiorstwa transportu miejskiego pozostają w gestii samorządów teryi₀ Halnych i są przedsiębiorstwami użyteczności publicznej, które mają na cel_u przede wszystkim bieżące i nieprzerwane zaspokajanie potrzeb ludności.

Państwowa działalność gospodarcza jest wykonywana w formie przedsię. biorstw lub państwowych jednostek organizacyjnych, niemających osobowości prawnej. Istnieją nie tylko liczne formy organizacyjno-prawne prowadzenia państwowej działalność gospodarczej, lecz także różne sposoby finansowania

Tab. 6.1. Typy przedsiębiorstw transportowych ze względu na wybrane kryteria klasyfikacji

1 Kryterium	Typy przedsiębiorstw
fcdnal gałęziowy	przedsiębiorstwa transportu samochodowego przedsiębiorstwa transportu kolejowego •    przedsiębiorstwa transportu lotniczego *    przedsiębiorstwa transportu wodnego śródlądowego •    przedsiębiorstwa transportu morskiego *    przedsiębiorstwa komunikacji miejskiej
i Wielkość 1 przedsiębiorstwa^1	*    mikroprzedsiębiorstwa - do 10 osób zatrudnionych i do 2 min euro obrotu rocznie •    małe przedsiębiorstwa-do 50 osób zatrudnionych i do 10 min euro obrotu rocznie *    średnie przedsiębiorstwa-do 250osób zatrudnionych i do 50 min ( euro obrotu rocznie •    duże przedsiębiorstwa - powyżej 250 osób zatrudnionych i powyżej 50 min euro obrotu rocznie*
I Geograficzny	• lokalne
(obszar działam	a ('krajowe
	(• międzynarodowe

• Ustawa z 2 lipa 2004 o swobodzie działalności gospodarczej, DzU ni 173, poz. 1807 Źzódkt: opracowanie własne

ł» Cele działalności prectUlębiorMw tranaportowych poszczególnych rodzajów tej działalności. Z punktu widzenia podstaw praw* pych zastosowanych do tworzenia przedsiębiorstwa państwowego, można wyróżnić następujące rodzaje przedsiębiorstw.

•    utworzone na podstawie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych z 25 września 1981;

•    utworzone na podstawie odrębnych ustaw;

•    przekształcone w spółki handlowe skarbu państwa.

Inne podziały i klasyfikacje przedsiębiorstw transportowych mogą być dokonywane ze względu na gałąź transportu, wielkość przedsiębiorstwa lub geograficzny obszar działania (tab. 6.1).

6.2. Cele działalności przedsiębiorstw transportowych

Każde przedsiębiorstwo funkcjonujące na rynku ma cele, które wytyczają sens i kierunki jego działalności. Określanie celów odbywa się na podstawie założeń dotyczących przyszłości przedsiębiorstwa. Potrzeba ustalania celów przedsiębiorstwa transportowego wynika z następujących przyczyn¹⁷⁴:

•    cele stanowią wskazówkę i nadają jednolity kierunek działaniom ludzi pracujących w przedsiębiorstwie, pozwalają zrozumieć, dokąd przedsiębiorstwo zmierza;

•    ustalanie celów sprzyja dobremu planowaniu;

•    dobrze ustalone cele mogą być źródłem motywacji dla pracowników, szczególnie gdy osiągnięcie celu jest nagradzane;

•    ustalone cele stanowią podstawę do oceny i kontroli działalności; stopień osiągnięcia założonych celów pozwala na ocenę efektywności całego przedsiębiorstwa, jego kierownictwa i poszczególnych pracowników.

W literaturze można napotkać wiele klasyfikacji celów działania przedsiębiorstwa Z punktu widzenia szczebli zarządzania wyróżnia się cele (rys. 6.2)

•    strategiczne;

•    taktyczne;

•    operacyjne.

Zbliżony z tym podziałem jest podział na cele długo-, średnio- i krótkookresowe.

Punktem wyjścia struktury i hierarchii celów w tym przekroju jest określenie misji przedsiębiorstwa, czyli celu podstawowego, niepowtarzalnego, odróż-

¹⁷⁴    Zanędtame.... tp. dl., s. 107.

¹⁷⁵    Ibidem. s. 108.