File0010 (6)

lizowanycii nowa tendencja, którą bardzo ogólnikowo określa się jako żądanie silnej władzy. Otóż ludzie starycli pokoleń, wychowani w tradycjach demokratycznych, nie starając się zrozumieć głębszej treści tej nowej tendencji — poprostu gwałtem ją wepchnęli w stare konstytucje, lub w praktyki konstytucyjne. W ten sposób w większości dzisiejszych państw demokratycznych istnieją niesłychane dziwolągi ustrojowe, gdzie jedna ustawa głosi równorzędność władz, druga natomiast ustanawia faktyczną ich hierarchję. Równie często sprzeczności ustrojowe wywołuje praktyka konstytucyjna, będąca w przeciwieństwie z duchem ustaw. W związku z tern rozpowszechniają się szeroko „dyktatury demokratyczne**, które mogą być jedynie pojmowane, jako produkt ścierania się zamierających i budzących się tendencyj. Ciekawą także ilustracją współczesnego chaosu ideowego są nasze stosunki gospodarcze. Beznadziejność dzisiejszego zamętu uwydatnia się całkowicie w teraźniej-szem pojmowaniu prawa własności. Konstrukcja tego prawa, w jakiej wzrosło stare pokolenie, jest całkowicie liberalna. Równocześnie ci sami przedstawiciele starego pokolenia widzą znów bardzo pobieżnie, jakieś nowe tendencje — podporządkowanie dziedziny ekonomicznej wyższemu porządkowi norm moralnych i społeczno-narodowych. Wynik jest taki. że. zachowując liberalną konstrukcję prawa własności, wydają cały szereg najbardziej interwencjonistycznych ustaw, stwarzając znów chaos całkowity i chorobliwy.

Jasnern więc być musi. że i druga cecha okresów przejściowych: chaos ideowy, wynikający z wtłaczania niezrozumianych nowych tendencyj w ramy zbutwiałej epoki, występuje także współcześnie.

Zwyrodnienie pojęć i praktyk oraz zamęt i chaos ideowy cechują zamieranie pewnego okresu historycznego. Jednakże dla określenia doniosłości tego schyłku ma znaczenie nietylko występowanie tych dwóch oznak, ale także zakres, w jakim dają się one zauważyć. Inny bowiem rodzaj zmian zapowiada występowanie oznak degeneracji i chaosu we wszystkich dzie-

11