File0158

14

czory nad Lemanem” O. Morawskiego, istnie pierwszorzędne arcydzieło filozoficznej myśli i wykwintnej formy, już moglibyśmy się tern słusznie poszczycić.

Lecz nie usypiać nam, ale pracować potrzeba dalej.

Jakżebym rad tutaj obudzić, poruszyć ta-Ienta, jakżebym rad je zachęcić, by słowo swe i pióro oddali tej tak ważnej sprawie Chrystusowej.

Nie sądźcie, że pole religijnego piśmiennictwa u nas jest dostatecznie zarobione, bo każdy podręcznik jest tern samem dobry i wystarczający, skoro się wierze nie sprzeciwia.

Gdyż jakkolwiek nauka zawsze ta sama zostaje, to jednak sposób jej podania się zmienia; jak wszystko bowiem w święcie stale rwie się do postępu i ewo'ucyi, tak wszystkie formy, w jakie owija się prawda, temu samemu prawu podlegać muszą; więc i ta sama metoda, która przed pięćdziesięciu laty była dobra, dziś stałaby się już anachronizmem.

1 tutaj waży zasada:    „non nova... sed

nove.”

Nie zrywać nam z przeszłością, która w swych spichrzach zachowuje dla każdej epoki złote pokłady nauk wielkich mistrzów teologii i Ojców Kościoła.

Nie należy zrywać i z tradycyą, ale także nie wolno zamykać się przed dzisiejszą epoką.

Nie kłaść więc w wykładach wiary głównego nacisku na zarzuty, należące niemal do hi-storyi, ale uwzględniać przedewszyslkiem te, jakie dzisiejszy dzień niesie.

Nie tykać ledwo palcem prądów, które się dokoła nas ścierają. Nm zbywać ich tylko u-śmiechem, ale zrozumieć trudności dzisiejszych nowych czasów, ale odczuć je głęboko—oto, co musi uwzględniać program metodyki.

Apologetyka przyswoi sobie także dzisiejszą psychologiczną metodę, filoz fia zaś i teologia rozszerzy spekulatywne myślenie na kieru-' nek, znamionujący dzisiejszą epokę, t.j. history-ezno-pmpiryczny.

Nie poprzestanie także na samem wyszukiwaniu punktów spornych, poszuka i stycznych, i tu w różne dziedziny prawdy naturalnej wejdzie.

„Obrona wiarv katolickiej, pisał Leon XIII do biskupów włoskich w swej encyklice z 15 lutego 1882 r. domaga się umiejętności, nie jakiejś zwyczajnej, ale wprost wybitnej i bardzo rozmaitej, be domaga się nauki, która nietylk" obejmuje samą wiedzę religijną, ale także naukę filo -zoli', wzbogaconą we wszystkie odkrycia fizyczne i historyczne.. ”

Z wyżyn niewzruszonej prawdy osądzajcie kierunki dzisiejsze, a w czem są fałszywe, poddawajcie krytyce, zwalczajcie, ale nawet zwalczając, pamiętajcie na przestrogi i wskazówki Piusa X, któremi jako pieczęcią przyłożę niniejsze rozważania: „Aby Chrystusa we wszystkich ukształtować — mówi apostolski Papież w swej pierwszej encyklice—do tego potrzeba przede-wszystkiem miłości. Nadaremno starano się pozyskać serca przez surowsze wystąpienie i zastawienie się za prawa Bjże. Często w ęcej to szkody niż pożytku przynoś', jeśli się zwalcza błędy ostremi wyrzutami. Miłość, która cierpliwa jest i dobrotlwa, musi i tych obejmować, którzy są