filozofia43

Immanuel Kant

■bke. praktycznego: nieśmiertelność duszy (jest niezbędna dla postępu w moralności; Al w- ■ '.-mnjp Kant, niemożliwy jest w ciągu jednego życia - to zresztą jedno ■ABnoszych miejsc jego myśli) i istnienie Boga (gwarancja sprawiedliwości). Btaap. zdanipm Kanta, prawdy metafizyczne, niedostępne dla czystego rozumu H^npcso o świecie zjawisk), są dostępne dla rozumu praktycznego, realizującego ^■fiBr woli; należy zatem postępować tak, jakby prawdy te istniały. Są one rozumu, przejawem jego pragnień i dążeń. Z drugiej strony to czysty ■buk saae się podstawą budowania moralności.

■Wt^ sądzenia

BjfeKnkm poprzednich krytyk stała się Kantowska Krytyka władzy sądzenia, estetyce - filozofii sztuki oraz problemowi celowości w przyrodzie, ^■hr sądzenia określa filozof jako zdolność ujmowania różnorodnych zjawisk HjanpcktYwy władającej nimi apriorycznej zasady (zakładającej celowość ^■AniDtu). Cechą znamienną myśli Kanta jest dążenie do odróżnienia sądów ■■BMzych i moralnych od sądów estetycznych. Te ostatnie miały być ^■Nfensowne (dotyczą tylko artystycznego przedstawienia, a nie jego związku HpBłrwistością, nie mają żadnych celów poza sobą) oraz bezpojęciowe ^■gnmość bądź przykrość wywołuje w nas wrażenie, bezpośredni ogląd, ^■b pojęciowe opanowanie przedmiotu), a także subiektywne, choć zarazem, filozof, coś się nam podoba w sposób konieczny (wynika to z celowości HhBB{£?znej dzieła sztuki, harmonijnego połączenia elementów formy ^3 celowości ■feiiicu. i ponadto spontanicznej), a także powszechny (choć jest to powszechność wynikająca z podobieństwa ludzi).

Hk dowodzi Kant, przeżycia estetyczne - związane z władzą smaku - powstają HdaniBku współdziałania wrażeń, wyobrażeń i sądów, a więc odwołują się ^HtoABŚd władz podmiotu. Doświadczenie estetyczne miało, według Kanta, HtaaSi chwilowy godzić człowieka ze światem natury (łączyć porządek moralny ^■Kiądkiem przyrodniczym, harmonizować zmysłowość, intelekt i rozum); Hkfiwiadczeniu estetycznym spotykają się: zjawiskowy kształt zmysłowy ^■■raoialną ideą.

H^Abk w Kantowskiej estetyce jest rozróżnienie piękna (związanego ze skończonością, Hppribzm jakościowym, z kontemplacją przedmiotu, z tym, co harmonijne) ■BBaKsśośd (związanej z nieskończonością, z aspektem ilościowym, odczuciami ■bńltn. także z tym, co nieharmonijne).

liiaarr wprowadza także pojęcie geniuszu twórczego, który w trakcie procesu kreacji Hfctitnrcznej realizuje prawa przyrody i zarazem postępuje spontanicznie, w sposób ■Inr tworzy dzieła oryginalne, nowe, stanowiące prawo w sztuce (tak przekracza (HHiiM matury).