filozofia egzamin9

CsfO innego ocztttwaoo leni od filozofii niż w okroić klasycznym; bo to od & ci)’ Peryklesa Miacja * Grecji zmieniła się szybko a radykalnie. Po serii triumfów pm.£j seria upokorzeń, po wolności - od Cheronei (338) niewola. Potrzebna była pomoc jp^ pora moralna; tej spodziewano się wiz od filozofii Gdy przedtem była głównie niukow* teorią przyrody, teraz musiała stać się przede wszystkim naukową teorią tyci*.

3. Szkoły moreno*. Rozwój filozofii ośrodkowa! się w okresie hellenisty*^ v szkołach. To nadaje bn szczególny charakter; każda bowiem szkoła stanowiła zamka* ty obóz filozoficzny. Dwie wielkie szkoły, rozporządzające kompletnymi systemami |il₀₂₀. fionyml Platońska Akademia i Arystotclcsowski Likcion, czynne już w poprzednim okresie, istniały i rozwijały się dalej. Zaraz zaś na początku nowego okresu powstały trzy nowe: szkoła stoicka, Epiknrejska i sceptycka. Ostatnia nic posiadała formalnie organizacji szkolnej, ale miała tradycję i wszelkie wewnętrzne własności szkoły. Tych pi# szkól złożyło się na filozoficzne dzieje epoki: ktokolwiek był wówczas filozofem, należał do jednej z nich.

Ideologu szkół, a zwłaszcza ideologia etyczna, była gotowa od początku III wieka, już w następnej po AiyiMcbir generacji. Późniejsi ich członkowie wykańczali ją w sreze. pśtach, dawali taką czy inną interpretację, a nade wszystko prowadzili szczegółowe badania, |>P Md kwestiami logicznymi lob psychologicznymi.

Ta epoka szkół była zarazem epoką walk filozoficznych. Sceptycy walczyli z wszystkimi i przeciwstawiali się wszystkim „dogmatykom". Ale i dogmatyczne szkoły walczyły między wbą. Najbardziej odosobnieni byli epikurejczycy, bo pozytywny sposób myślenia znacznie różnił ich od platończyków, perypatetyków i stoików. Wszelako między walczącymi ukobrni, i zwłaszcza między trzema ostatnim i, nie brakowało prób szukania zgody i tworzenia eklektycznej filozofii. Eklektyzm nigdy nie miał więcej zwolenników niż w okresie Wkamjaaya.

Natiórr i tych doktryi Iłorofinwych póiaej starożytności odegrały wielką rolę życio-H rwpowkmły aę ucroko, weszły do życia nawet takich ludzi, którzy się filozofią m zajmowali. Były to mianowicie doktryny: cynicka, stoicka, Epikurcjska. Mniej już npycka. której dnałme ograniczało się do sfer zawodowych filozofów i uczonych, i Mkaych kół inteligencji. Tak umo działanie Platona i Arystotelesa, Akademii i Uketo-aa Doi, gdy wszystkie te szkoły i doktryny stały się równie dalekie, oceniamy je wedle 1*0, co wiemy o ich późniejszej roli, a zwłaszcza co sądzimy o nich jako o zdobyczach filozofie/nyiłi. I przez to skłonni jesteśmy Platona i Arystotelesa wynosić nad wszystkich maych. Air jeśli twierdzimy też, te od innych oddziałali na dzieje filozofii greckiej, lo (tkamy k dzieje.

STOICY

POPRZEDNICY. Sfoicyim w swej etyce rygorystycznej i swej logice emprrywyczaej podjął poglądy cyników; w szczególności przejął od nich pogląd na lamottarczalność cnoty i bczwartośdowość wszystkiego, co nie jest cnotą; przez nich wchłonął tradycję lokraiyczną. Natomiast w fizyce, którą cynicy się nie zajmowali, odnowił tradycję jońskich filozofów przyrody, a specjalnie Hcraklita.

Szkoła stoicka wyszła bezpośrednio z cynickiej: założyciel szkoły należał pierwotnie go cyników, zanim wytworzył własną teorię i założył własną szkołę.

Posuwa filozoficzna stoików była zasadniczo różna od posuwy Arystotelesa, jednakże liczyli się z jego poglądami, najdojrzalszymi, jakie wydała Grecja. Korzystali z nich, podobnie jak on sam korzystał z poglądów Platona. Trzy te systemy - Platona. Aiysto-akn, stoików - stanowią szereg taki, że każdy następny zmniejszał w poglądzie aa świat czynniki idealne, a powiększał materialne.

TWÓRCY. Filozofia stoicka powstała w 1(1 w. w Atenach. Od razu w pierwszym okresaej^ isiraicmiu - w tzw. „starej szkole stoickiej” - wytworzyła się właściwa doktryna stoików; zainicjował ją Zenon, usystematyzował Cłuyzyp.

Zenon z Kition na Cyprze (około 336 - 264) nie pochodzi już z Grecji i nie był apewne czystej krwi Grekiem; Kition, gdzie się urodził, było miasteczkiem fcnickim W 314 r. przybył do Aten, dokąd pociągnął go entuzjastyczny kult dla Sokratesa, rozbudzony przez lekturę Platońskiej Obrony Sokratesa i Memorabitiów Ksenofonta. W Atenach słuchał widu epigonów Sokratesa, należących do szkoły mcgaręjskięj. Platońskiej, cynickiej. Cynik Krates wydał mu się najbliższym Sokratesa, przyłączył się tedy do szkoły cynickiej, t] duchem przejęte były pierwsze jego pisma. Później jednak zmodyfikował stanowisko etyczne, uzupełnił je przez nowe stanowisko teoretyczne i wtedy założył ot r. 300 własną szkolę. Mieściła się w ateńskiej bramie Malowanej, po grecki „Stoa Poikik”, i od niej wzięła nazwę. Zenon był schołarchą około lat 35.

D«ło jego podupadło za jego następcy Kleantesa z Assos (scholarcha 264 - 232); uefaóny członkowie szkoły wrócili na łono cynizmu, doktryna stoicka stała się przedmio-M napaści ze strony sceptyków i akademików (Arkezyłaosa). Kłeantes, samouk, rozwinął uczuciowe i religijne pierwiastki stoicyzmu, ale nie umiał bronić jego pozycji naukowej.

Sytuacja zmieniła się, odkąd na czele szkoły stanął Chryzyp. Ckryzyp, ur. około 280, scholarcha od 232 do 205 (?), był człowiekiem niezwykłej erudycji, sprawności dialektycznej, zdolności systematyzowania i umiejętności pisarskiej. Subtelnymi rozumowaniami umiał knaić stoicyzmu przed sceptykami. Doktrynę szkoły rozwinął w system, dal jej sformułowań doskonalsze i stworzył kanon szkoły, który z minimalnymi odchyleniami obowiązy-nl do końca jej istnienia. Bez Chryzypa nie byłoby Stoi, mówiono w starożytności. I skarżono się, że filozofię swą opracował tak obszernie, iż następcom niewiele pozostawił do zrobienia. Zostawił podobno z górą 700 pism.

Siwy mrzyfi » epoce bdbmiyaacj nowy obóz rywalizujący z dwoma dawniej-    POGLĄDY STOIKÓW

uyw. i Ahadaną i iikołę pwypaaychą Ich monistyeray i materulistyczny system był

piauanfi—i idcaliuyiYnych syiramó* poprzedniego okresu. Zawierał wszystkie    I. FIZYKA. 1. Materializm. Fizyka stoików wyrosła z przekonania, że świat ma

dMły Uonśt. tk nacisk kUdł. v duchu trasu, aa wyką- Szkota Mokka została założona    budowę jednolitą: jest cały materialny, a zarazem cały ożywiony i na miarę boską

precz Zenona około 300 t • prmntk pięt uulea    fl^jlukonały. Dzięki temu przekonaniu mogli wytworzyć system raonistyczny, w przed-