Finanse p stwa Wypych6 117

finansowanie piAbw^yuiw, JCKira

cji, wynegocjowane w umowie pożyczkowej),

-    ryzyko utraty korzyści i zwrotu lokaty (ze względu na procedurę egzekwowania pożyczki dłużne są obciążone wyższym ryzykiem),

-    czas trwania (zazwyczaj krótszy w przypadku pożyczki),

-    personifikacja (w przypadku pożyczki dotyczy obu stron, w przeciwieństwie do obligacji, gdzie pożyczkodawca może wystąpić anonimowo),

-    zasięg i dostępność (przy obligacji praktycznie nieograniczone -liczba nabywców obligacji może być bardzo duża, w przypadku pożyczki bardzo ograniczone - bezpośredni kontakt między pożyczkodawcą i pożyczkobiorcą).

-    przeznaczenie pozyskanych środków (w przypadku obligacji zgodnie ze ściśle określonym celem, w przypadku pożyczki zgodnie z konkretnymi potrzebami).

Cechami wspólnymi pożyczek dłużnych i obligacji są: gwarancje uzyskania zwrotu lokaty i oprocentowania bez względu na wynik finansowy, ograniczenie możliwości zbywania praw (emitenta, pożyczkobiorcy), brak wpływu na działalność gospodarczą (emitenta, pożyczkobiorcy) niektóre formy zabezpieczeń (hipoteka, gwarancje innych podmiotów). Zgodnie z kodeksem cywilnym pożyczkobiorca może zażądać zabezpieczenia majątkowego jako formy gwarancji. Prawnie dopuszczone i często wykorzystywane formy zabezpieczenia pożyczek to: zastaw, poręczenie, weksel, przejęcie długu, przystąpienie do długu. Możliwe są także i takie formy zabezpieczenia jak: przywłaszczenie i cesja, pełnomocnictwo, prawo do zysku. Decyzja co do zastosowania konkretnej formy (form) zabezpieczenia zależy wyłącznie od pożyczkodawcy i pożyczkobiorcy. Wymaga to od potencjalnego wierzyciela posiadania informacji ekonomicznych, które muszą podlegać analizie. Jednym ze sposobów pozyskania tych informacji jest włączenie do umowy o pożyczkę klauzuli obligującej przedsiębiorstwo do udostępnienia danych księgowych, tak jak ma to miejsce w przypadku ubiegania się o kredyt bankowcy.

3.4. Krótkoterminowe papiery dłużne

Coraz większą popularnością cieszy się w Polsce wykorzystywanie przez przedsiębiorstwa jako źródło finansowania działalności bieżącej krótkoterminowych papierów wartościowych, tzw. papierów komercyjnych (określanych również jako skrypty dłużne, bony komercyjne, commercial papers). Na emisję krótkoterminowych papierów dłużnych mogą sobie jednak pozwolić firmy cieszące się odpowiednią popularnością i solidnością płatniczą - często są to spółki akcyjne utrzymujące stabilną pozycję na giełdzie papierów wartościowych. Papier komercyjny zaliczany jest do instrumentów rynku pieniężnego i stanowi zobowiązanie emitenta do jego wykupu w określonym terminie według podanej na nim wartości nominalnej.

W stosunku do kredytu bankowego papiery komercyjne stanowią tańsze i bardziej elastyczne źródło finansowania. Emitent nie musi bowiem spełniać wszystkich wymogów, które są niezbędne do uzyskania klasycznego kredytu i ma możliwość powtarzania emisji, co umożliwia traktowanie tego źródła zasilania kapitałowego jako średnioterminowego. W porównaniu z kredytem istnieje tu możliwość pełnej swobody co do dysponowania pozyskanymi środkami oraz ustalania okresów płatności i stopy oprocentowania. Oczywiście, emisja krótkoterminowych papierów dłużnych musi spełniać określone warunki z punktu widzenia wprowadzania ich do obrotu i bezpieczeństwa zawierania transakcji. Dotyczy to przede wszystkim obowiązku informacyjnego oraz korzystania przy emisji z pośrednictwa banku lub biura maklerskiego jako organizatora emisji (w Polsce organizatorami emisji są najczęściej biura maklerskie banku). Operacje związane ze sprzedażą i wykupem papierów komercyjnych wymagają bowiem fachowej obsługi i są dość skomplikowane.

Instytucja organizująca emisje krótkoterminowych papierów dłużnych wykupuje od emitenta całą emisję po określonej cenie, organizując następnie odsprzedaż papierów inwestorom na rynku wtórnym, bądź też organizuje przetarg na rynku pierwotnym. Organizator emisji zajmuje się sprzedażą papierów, przechowywaniem rejestrów, obrotem na rynku wtórnym, wykupem oraz rozliczeniami finansowymi. Dla zagwarantowania płynności papierów wartościowych na rynku wtórnym oraz ich ewentualnego wykupu powołuje się również gwaranta (z reguły jest to bank lub konsorcjum).

Krótkoterminowe papiery dłużne sprzedawane są z dyskontem. Nominały są zróżnicowane (od 10 tys. zł poprzez 100, 200, 500 tys. zł do 1 min zł). Ich rentowność jest zdeterminowana przez stopień wiarygodności kredytowej emitenta oraz aktualną sytuację na pieniężnym rynku finansowym (rentowność bonów skarbowych i bonów pieniężnych, nadpłynność systemy bankowego). Korzyści emitenta (niezależ-

117