Foto0479

3. ELEMENTY STATYSTYKI W BADANIACH NAUKOWYCH

3.1. PODSTAWOWE POJĘCIA I DEFINICJE

Ogólne cele statystyki to: porządkowanie, opis, zobrazowanie danych dotyczących zjawisk masowych oraz poszukiwanie związków pomiędzy danymi (przyczynił}. ęwisi, ich prognozowanie), a także formułowanie wniosków o badanej populacji. Do podstawowych pojęć można zaliczyć: populacje, cechy statystyczne (stałe I grz znueawe) i próbę reprezentatywną.

Pco-lsr a (zbiorowość statystyczna) Jest to zbiór dowolnych ełementów I (osób. cóserwagi, zdarzeń) będących przedmiotem badań statystycznych. Zbiorowość statystyczna k» taki zbiór praedmiotów, zdarzeń lub procesów, który speł-■b‘~ w^naaek jeckurodsości ze względu na określone cechy kwalifikujące oraz I Jesz cćaekaem haław z tytułu określonych cech diagnostycznych. Populacja mnfr I być jehosymanaa lub wielowymiarowa (wielość cech), może być także skoś- I czona lob nieograniczona. Poszczególne elementy składowe badanej zbiorowości I ■wą nazwę jednostek statystycznych (jednostek badania lub obserwacji). Jed- I aosdi wchodzące w skład badanej zbiorowości odznaczają się pewnymi właściwo- I śdaai. kuc okrrślmr są mianwn cech statystycznych.

Cechy statystyczne można najogólniej podzielić na stałe i zmienne (rys. 2). Ce- I chy szale określają «h$dwość Jednostki (a tym samym zbiorowość), pod wzgłę- I dem ksorej clejnrwty grapy nie różnią się między sobą. Na przykład pod względom I □tcawys (co? — np. mężczyźni), czasowym {kiedy? — np. w 2002 roku) oraz I przestrzennym (gdzie? - np. w Polsce). Cechy stałe (rzeczowe, czasowe i prac- i rrrranr) są wspókie dla wszystkich jednostek badanej zbiorowości. Nie podlegają I coc yaaem nadaniu a Jedynie decydują o zaliczeniu jednostek do określonej zbio- i raaoki Badaniu statystycznemu podlegają zaś cechy zmienne.

Cechy zmienne lo właściwości, pod względem których elementy grupy łub zbioru <jednostki statystyczne) różnią się między sobą. Dzielimy je na jakościowe I (jmmkizdae) i ilościowe (miozynę). Cech Jakościowych nie można zmierzw, | lecz Qdko określić słownie (np. pochodzenie społeczne, płeć, kolor włosów). Cc- I dqr flQŚńwe dadzą się wyrazić za pomocą liczb o różnych mianach, np. wzrost i (wam), wiek (w łatach), paja oficera (w złotych). Cechy ilościowe dzielmy j

^raChrrrtmii<wwi'tjdiii Tki-mm.fi* ęaaoatea.

IStthnńt tfrtth ftj*rrt*focjyki w bodemoch oawisk ekanoauczmo-spcitcnck j

ii ■ i ii i iiHIPlf

£0    -Zswtrf

tten Jee2    iManmtoCJai jta; «rii» mmyiMayi «p ia»rf<Bani

Zrófc: opnamno na podoawie M Sobojt, Sk^a. PWN. Waam 1997 orz J. Dl Lankę, Ekmtmy ■Wjb eMa pedagogów, WSP. Otatym 19M.

Rys. 2. Podział cech sta tysty ezny ch z kolei na ąuasi-ilościowe, skokowe i ciągłe. Cecha quasi-ilościowa (zwana też porządkową) określa natężenie badanej właściwości w sposób opisowy, porządkując w ten sposób badaną zbiorowość. Przykładem tego typu cechy mogą być oceny wystawiane studentom na egzaminie wstępnym do AON. Oceny te mażemy wyrazić słownie (niedostateczny, dostateczny, dobry, bardzo dobry) łub liczbowo (2,3.4 łub 5). Zmiennymi skokowymi nazywamy takie cechy, których wartości mogą się wyrażać jedynie określonymi liczbami zmieniającymi się skokami, bez wartości pośrednich¹¹'. Zmienną skokową jest na przykład liczba studentów w grupie czy liczba zajmowanych pokoi w mieszkaniu służbowym. Natomiast zmienne ciągłe mogą przyjmować ka*Hą wartość z określonego skończonego przedziału liczbowego. Takimi zmiennymi są: wiek, wzrost, wagą itp- W praktyce podział cech na ciągłe i skokowe nie zawsze jest ostry, ponieważ pomiaru dokonujemy z określoną dokładnością

^IB S. S^nlc, Metody statystyczne, wjd 4, PWE, Waśni 1967.

63