Xerox Phaser200MFP 081126111504

2. STATYSTYCZNY OPIS STRUKTURY ZJAWISK

2.1. Podstawowe pojęcia i definicje

Pod pojęciem struktury określonego zjawiska będziemy rozumieli jego budowę z punktu widzenia wyróżnionej cechy (lub cech) jednostek wchodzących w skład tego zjawiska. Zjawiskiem jest tutaj zbiorowość (populacja) generalna lub zbiorowość próbna. Aby móc przystąpić do analizy struktury populacji trzeba wyraźnie określić, czyli wyróżnić cechę (cechy), ze względu na którą została wyodrębniona oraz zdefiniować jednostki tej cechy. Zebrany materiał liczbowy opisujący daną zbiorowość musi być uporządkowany oraz odpowiednio do celu analizy usystematyzowany. W każdej populacji statystycznej jej jednostki (elementy) charakteryzują się różnymi wartościami badanej cechy. Wartości cechy X, które oznaczymy X|, X2,..., x_n można uporządkować niemałej ąco:

Xi<X₂<X₃<... <x_n lub nierosnąco:

Xi>X₂>X₃>... >x_n.

Będziemy korzystali z pojęcia szeregu rozdzielczego, który jest zbiorowością statystyczną podzieloną na części (klasy) na podstawie cechy jakościowej lub ilościowej z przyporządkowaniem liczebności każdej z występujących części (klas). Przyjmiemy, że zestaw wyników w postaci szeregu rozdzielczego z cechą mierzalną będziemy określali mianem rozkładu empirycznego. Rozkład ten stanowi odzwierciedlenie struktury badanej zbiorowości ze względu na przyjętą cechę. Aby jednak nadać mu bardziej czytelną postać, łatwiejszą do poprawnej interpretacji, będziemy stosowali pewne procedury obliczeniowe prowadzące do wyznaczenia wartości odpowiednich wskaźników. Jeżeli mamy do czynienia z cechą ciągłą (a więc cechą, która może przyjmować nieskończenie wiele wartości z danego przedziału liczbowego), wtedy szeregi rozdzielcze zawierają przedziały klasowe. Wartości cech mierzalnych skokowych można ujmować w szeregi z przedziałami klasowymi, lub bez przedziałów klasowych. W przypadku, gdy cecha posiada niewiele wartości (odmian), wówczas można budować szeregi rozdzielcze punktowe. Jeżeli zbiór możliwych wartości cechy jest liczny, należy wyrażać ją w postaci przedziałów klasowych (szeregi rozdzielcze z przedziałami klasowymi). Przykładem pierwszego szeregu jest szereg rozdzielczy podany w tablicy 2. Przykładem drugiego - szereg rozdzielczy prezentowany w tablicy 3.

2.2. Struktura zjawisk i sposoby jej prezentacji

Analizując strukturę dowolnego zjawiska o charakterze ilościowym musimy dokonać jego klasyfikacji ze względu na wyróżnione kryterium (często określone wyróżnioną cechą). Przypuśćmy, że przedmiotem badania są tzw. gospodarstwa domowe. Każde gospodarstwo składa się z pewnej liczby osób, na ogół połączonych ze sobą więzami rodzinnymi. Gospodarstwo domowe skupia w sobie wiele różnych czynności niezbędnych do jego funkcjonowania i rozwoju. Posiada różny stopień zhmożności, różny skład osobowy, zamieszkuje na różnych terenach kraju, reprezentuje różne zawody itp. Z tych też względów przedmiotem badania gospodarstw domowych mogą być różne kwestie. Na przykład, jednym z kryteriów może być wiek osób tworzących gospodarstwo domowe, innym - dochód miesięczny na członka gospodarstwa, Jeszcze innym liczba osób w gospodarstwie domowym,

leżeli określono kryterium, wg którego ma być dokonana analiza problemu, wówczas trzeba zgromadzić odpowiedni materiał statystyczny, uporządkować go i w pewien sposób przetworzyć. Ten etap czynności przygotowawczych polega głównie na klasyfikacji danych wg wspólnych właściwości jednostek. Chodzi o otrzymanie danych jakościowo jednorodnych, dzięki czemu będzie możliwe znalezienie odpowiedzi na postawione pytanie (lub pytania). W zależności od obfitości