Xerox Phaser200MFP 081126110624

8 Janusz Buga, Helena Kassyk-Rokicka

1.3. Cechy statystyczne

Jednostki statystyczne posiadają pewne własności, które określa się ogólnie cechami statystycznymi. Aby zapewnić porównywalność materiału statystycznego, należy dokonać charakterystyki jednostek ze względu na trzy podstawowe kwestie: co badamy, gdzie badamy, kiedy badamy? Pierwsze pytanie wymaga jednoznacznej odpowiedzi: co lub kogo zamierzamy poddać badaniu statystycznemu. Drugie pytanie dotyczy zakresu (lub zasięgu) przestrzennego badania. Wreszcie trzecie pytanie obejmuje kwestię czasu, w którym badanie ma być realizowane. Chodzi tu o zdefiniowanie okresu lub momentu jego przeprowadzenia. Okres to pewien przedział czasowy, np. rok, kwartał, miesiąc itp. Moment - to konkretna data wyznaczająca badanie. Na przykład badamy stan zapasów węgla przy kopalniach na dzień 30 września danego roku lub zadłużenie skarbu państwa względem nabywców obligacji na dzień 31 XII danego roku.

Cechy statystyczne można podzielić na cechy mierzalne i niemierzalne. Z kolei cechy mierzalne dzielą się na cechy ciągłe i skokowe.

Cechy mierzalne - ilościowe, charakteryzują się tym, że można je wyrazić w określonych jednostkach fizycznych - np. w kilogramach, metrach, sztukach itd.

Cechy niemierzalne są zwane też jakościowymi. Najczęściej określa sięje słownie: płeć, wykształcenie, zawód, stan cywilny itd.

Cecha skokowa to cecha przyjmująca skończony lub przeliczalny zbiór wartości. Często jest to zbiór liczb całkowitych - np. liczba rodzin w kraju, poziom produkcji mięsa wieprzowego w danym roku, dochody miesięczne przypadające na pracującego członka rodziny w poszczególnych miesiącach.

Cecha ciągła - charakteryzuje się tym, że może przyjąć dowolną wartość z określonego przedziału liczbowego.

Należy zwrócić uwagę, że w praktyce statystycznej zdarza się, że cechy skokowe traktuje się jako cechy ciągłe. Może to wynikać np. sti[d, że określona cecha skokowa może przyjmować bardzo dużo wartości. Przypuśćmy, że badamy poziom płac w Polsce z dość dużą szczegółowością: wówczas dopuszczalny zbiór wartości jest istotnie bardzo liczny. Z praktycznego punktu widzenia zaciera się różnica między cechą skokową i cechą ciągłą.

1.4. Cele badania statystycznego

U podstaw każdego zamierzenia (lub przedsięwzięcia) powinien znajdować się wyraźnie określony cel. Każda świadoma działalność człowieka, a szczególnie ta, która wiąże się z koniecznością przeprowadzenia badań statystycznych służy realizacji określonego celu. Cel będzie wyznaczał zakres badania, stąd wynikną potrzeby informacyjne i źródła ich pozyskiwania. Następnie muszą być określone metody gromadzenia danych liczbowych i wreszcie metodologia szukania prawidłowości tkwiących w badanej materii oraz ich ocena na teraz i na przyszłość. Jest to więc pewien kompleks zagadnień o różnym stopniu złożoności, przy czym każdy jego człon ma swoje miejsce oraz kolejność w zorganizowanym procesie badawczym. Najogólniej rzecz ujmując, cele badania statystycznego można sprowadzić do trzech grup problemów:

a)    statystyczny opis struktury zjawisk,

b)    statystyczny opis współzależności zjawisk,

c)    statystyczny opis dynamiki zjawisk.

Każda z wymienionych wyżej grup stanowi wyodrębnienie tych kwestii, które łącznie składają się na logicznie ułożony cykl badania statystycznego. Zaczynamy od poznania budowy zjawiska, następnie szukamy istnienia związków i zależności między elementami poznanej struktury, a na końcu pragniemy poznać dynamikę zjawiska, czyli jego rozwój.

Jeżeli chodzi o tę część teorii statystyki, która jest przedmiotem niniejszej pracy (często nazywana statystyką opisową) wymienione wyżej jLiiupy problemów wyczerpują jej zakres.

Należy jedynie wspomnieć, że nie uwzględniamy ważnego działu Filutyslyki, zwanego wnioskowaniem statystycznym. Jest to ta część, która dotyczy wnioskowania o populacji generalnej na podstawie batln-