Foto0483

Skala ilorazowa bardzo rzadko jest używana w naukach humanistycznych. Ma zastosowanie głównie w technice, fizyce. Jest skalą najmocniejszą, ponieważ pozwala na zastosowanie w obliczeniach wszystkich potrzebnych operacji statystycznych¹²⁷.

Z określenia pomiaru wynika, że praktycznie wszystkie cechy mogą być mierzalne, ale w różnych skalach. Cechy mierzalne w skali nominalnej lub porządkowej są cechami jakościowymi, a mierzalne w skali przedziałowej lub ilorazowej -cechami ilościowymi.

3.3. DOBÓR PRÓBY BADAWCZEJ

Statystyka jest nauką o uogólnianiu, które polega na przechodzeniu od części (losowo wybranej próby) do całości (populacji)'²⁸. Dlatego też często prowadzone są badania częściowe. Jednak w tej sytuacji badana próba musi spełniać określone warunki, a jej dobór składa się z kilku etapów'²⁹ (rys. 3):

a)    zdefiniowanie populacji - polega na zdefiniowaniu zbiorowości jednostek różniących się pod względem badanej cechy;

b)    określenie jednostki próby - może być jednostką populacji lub zbiorem tych jednostek, które zawierają określone elementy badane;

c)    określenie operatu losowania - przygotowanie listy jednostek badanej populacji, z której będzie dobrana próba;

d)    wybór metod losowania - metody doboru losowego (każdy element zbiorowości ma szansę znalezienia się w próbie z takim samym prawdopodobieństwem) i metody doboru nielosowego, które nie zapewniają takiej możliwości;

e)    określenie liczebności próby - uzależnione jest od rozmiaru populacji, zmienności badanej cechy oraz przyjętego poziomu dokładności (poszukiwanie odpowiedzi na pytanie: jak liczna powinna być próba, aby na podstawie wyników jej pomiaru możliwe było wyciągnięcie wniosków o badanej populacji?);

f)    dobór próby - zaplanowanie i pobranie próby przy pomocy określonej metody.

Próba, jako niepusty podzbiór zbiorowości generalnej, jest badana ze względu

na cechy należące do zbioru cech diagnostycznych. Na podstawie tego podzbioru są formułowane wnioski dotyczące postaci rozkładów prawdopodobieństwa lub parametrów zmiennych losowych. Reprezentatywność próby zależy od sposobu jej doboru spełniającego warunki jednorodności (jeżeli badaniem objęta jest kadra oficerska, to wśród badanych nie mogą pojawić się na przykład chorążowie), loso- ^{1 2}

Źródło: opracowano na podstawie J. Steczkowski, Metoda reprezentacyjna w badaniach zjawisk ekonomiczno-społecznych, PWN, Warszawa 1995.

Rys. 3. Postępowanie w metodzie reprezentacyjnej

wości (próba losowa¹³⁰ to próba pobrana w taki sposób, że każdy element ma jednakowe szanse znalezienia się w próbie) oraz liczebności. Jeżeli próba została wybrana w sposób losowy i w jej skład wchodzi odpowiednia liczba jednostek statystycznych, to jest reprezentatywna³. Podejście to ma zarówno zalety, jak i ograniczenia. Zaletami sąm.in.: możliwość podjęcia badań w sytuacji kiedy niecała zbiorowość generalna jest osiągalna; skrócenie czasu badań, co korzystnie wpływa na aktualność uzyskanych informacji; zmniejszenie kosztów badań, i, Przeprowadzenie badań pełnych zaleca się, gdy¹³?:

1

- ¹²⁷ A. Stanisz, op. cit

2

¹⁵⁰ Próba losowa może zostać uznana za reprezentatywną, jeżeli jej struktura, ze względu ńa interesujące badacza cechy zmienne, jest co najwyżej losowo różna od struktury badanej populacji. A. Luszniewicz, T. Slaby, Statystyka z pakietem komputerowym STATISTICA PL Teoria i zastosowania, C.H. Beck, Warszawa 2001.

3

S. Ostasiewicz, Z. Rusnak. U. Siedlecka, Statystyka. Elementy teorii i zadania, Wyd, AE, Wrocław 1997. y. ^,3% Steczkowski, op. cit.